Nathalie Teirlinck en Evelyne Brochu over ‘Le passé devant nous’

‘Le passé devant nous’ is een film die we in België nog nooit gezien hadden. Of moeten we zeggen ‘gevoeld’? Een intrigerend en beklemmend verhaal over een mysterieuze vrouw wiens geheim zich slechts heel langzaam laat doorgronden. Tijdens het Filmfestival van Oostende spraken we met regisseuse Nathalie Teirlinck en haar Canadese actrice Evelyne Brochu.

Brochu speelt de rol van Alice, een eenzame escortgirl in Brussel die buiten haar beroepsmatige verplichtingen niet aan het leven deelneemt.  Ze houdt zich op afstand van alles en iedereen. Maar dan staat plots haar zesjarig zoontje voor de deur.  Zijn vader is overleden en hij hoopt liefde en opvang te vinden bij zijn moeder. Heel aarzelend zet ze haar deur open, maar haar hart blijft gesloten.  Je hoopt met het bevallige baasje mee dat ze het in haar armen zal drukken.

Hoe graag we onszelf ook rationele wezens zouden noemen, onze daden bewijzen vaak het tegendeel. Maar normaal bestaat niet. Gezond verstand is zelden echt gezond. Kijk maar naar Alice, een dame die de looks en de stijl heeft, maar door omstandigheden verzeild is in een situatie waarbij ze eigenlijk niet meer leeft. Ze ziet er dan wel verrukkelijk uit, ze verdient de kost als escort-girl en belandt met mannen in bed met wie ze geen enkele band heeft. In ‘Le passé devant nous’ speelt Evelyne Brochu een dame van weinig woorden.  In het echt ratelt ze honderduit.  De Canadese actrice, die zich even vlot in het Engels als haar moedertaal het Frans uitdrukt, geniet een wereldfaam sinds ze een vaste waarde werd in de Netflix-serie ‘Orphan Black’.  Daarvoor was ze ook al in ‘Café de Flore’ te zien van Jean-Marc Vallée, in ‘Tom à la Ferme’ van Xavier Dolan en de kortfilm ‘The Nest’ van David Cronenberg.

ZONDER REPETITIES

Maar zoals ze bij Nathalie filmde,  zal ze het wellicht niet eerder gedaan hebben.  “We beslisten al vlug dat we geen repetities wilden,” zegt Nathalie Teirlinck.  “We hebben vooraf natuurlijk wat voorbereid met het kind, omdat we zijn verbeelding wilden aanspreken, maar met de andere acteurs deden we niets anders dan praten. En we maakten gigantische moodboards. Maar repeteren op de set deden we dus niet. Dat wil zeggen dat de eerste take meteen ook een echte take was. Er werd onmiddellijk gefilmd.  En tot de zevende take zag iedere scène er ook anders uit.  Zo sloop de realiteit vanzelf in de film. Brussel was op het moment van de opnamen in lockdown. Van alle kanten hoorde je sirenes loeien.  Maar Evelyne begon ook daar op een bepaald moment mee te spelen.  Alle neuzen van de hele ploeg stonden in dezelfde richting.  Wat er ook gebeurde, we waren paraat om het moment te vangen.”

Zonder dat ze ooit uitgesproken worden, krijgen we inzicht in de angsten van de vrouw.  De faalangst verlamt haar. De angst om te verliezen ook.  Zodra je iets bezit, kan je het immers kwijt geraken. Iedere ouder kent de verpletterende vrees dat zijn of haar kind iets kan overkomen. Die angst kan zo groot zijn, dat je liever geen kind hebt. Dan kan het je tenminste niet ontvallen.

“De angst voor verlies kan zo groot zijn dat je alles wil achterlaten…”

Evelyne : “De angst voor verlies kan zo groot zijn dat je alles wil achterlaten, liever dan te blijven rondwentelen in de pijn van die angst. Tegen iemand die ervandoor gaat kan je wel het vingertje heffen en zegen : ‘Hoe kon je?’, maar soms is het een ontembare reflex, nemen intense angsten en pijnen het van je over. Je lichaam zet het op een lopen zonder dat je verstand daarbij enige inspraak heeft.”

EEN PERSONAGE VOL PARADOXEN

‘Le passé devant nous’ is dus eigenlijk een film over pijn en verdriet en toch is het geen donkere film.

“Dat vind ik ook niet,” zegt de Quebecse actrice in vlot Engels. “Aanvankelijk is Alice een vrouw met een muur om zich heen. Maar door haar manier van filmen neemt Nathalie de stenen van die muur één voor één weg. Door kleine ingrepen.  Zaken die je voelt, eerder dan dat ze verteld worden. In het begin snapte ik het zelf alllemaal niet.  Nathalie zei me voortdurend : ‘Minder! Minder moederlijk instinct!’ Ik was dol op de kleine Zuri, het jongetje dat het zoontje speelt. Ik wou hem aanraken, over zijn bolletje wrijven. Maar Nathalie wou dat niet.  Ik zei : ‘Mensen gaan denken dat ik wreed ben.’ Maar ze stelde me gerust : ‘Neen, dat is haar verhaal.’ Het is het verhaal van hoe de muur om haar heen gesloopt wordt.  En veel meer dan dat.  En ja, op de duur ga je het licht zien. En brokkelt de muur af.”

 

“Mensen zetten maskers op, ze liegen…”

Nathalie : “De mainstream cinema heeft ons zodanig geconditioneerd dat we altijd behoefte hebben aan beminnelijke personages. We willen verhalen waaruit we hoop kunnen vatten en de illusie dat we het leven kunnen veranderen en dat alles goed komt.  Maar in het echte leven moet je leren om van mensen te houden. Ze laten zich niet meteen doorgronden.  Hoe meer tijd je samen doorbrengt, hoe meer ze zich blootgeven.  Mensen zetten maskers op, ze liegen en dat is ook wat Alice doet.  Onze film is eerlijker dan al die sprookjes die je vaak op het scherm ziet.”

 

AUTOBIOGRAFISCH OF NIET?

Nathalie : “Nee, helemaal niet, maar als je een verhaal schrijft over één personage, breng je zoveel tijd door met dat personage, dat er automatisch iets van jezelf in sluipt. Tijdens het schrijven vraag je jezelf af en toe wel af : wat zou ik doen in die situatie? Datgene wat me fascineert, is ook wat me typeert, wat me maakt. Dus in die zin is het dan wel weer deels autobiografisch. Wellicht ook niet toevallig dat ik op zoek ben gegaan naar een actrice die toch een beetje op me lijkt.  (Tot Evelyne) Ik weet nog dat de uitbaatster van een kroeg in Montreal vroeg of we zussen waren. We kenden mekaar amper twee uren. Geloof me, het is niet makkelijk om een fictief personage dat je hebt gecreëerd aan een echte persoon af te staan. Het kan belachelijk klinken, maar het is als een heel breekbaar cadeau dat je in volle vertrouwen aan iemand geeft.  Je hoopt dat ze er goed voor zal zorgen.”

“Datgene wat me fascineert is wat me typeert, wat me maakt.”

En aan de reactie van Nathalie te horen, heeft Evelyne Brochu dat ook gedaan.  “Heel zeker. Evelyne heeft het personage tot leven gewekt. Ze heeft Alice menselijk gemaakt. Tastbaar. Haar uiterlijk sprak me heel erg aan, omdat ze die heel warme en zachte, vriendelijke look heeft en tegelijkertijd voel je dat er een donkere kant aan zit. Dat herken ik ook. Misschien herkennen we ons gewoon beiden in elkaar (lacht).”

 

“Ieder mens is een spons.”

 

Brochu denkt er zichtbaar ook zo over, want ze is enthousiast aan het knikken terwijl Nathalie spreekt.  Ze pikt in, zeggende dat ze de gevoelens van haar personage herkent. “Jazeker, ik zal niet in detail treden, maar ik herken mezelf heel erg in Alice. Tegelijk denk ik niet dat ik Alice ben. Het leuke aan mijn werk is dat ik iets uit mezelf kan gebruiken en het compleet kan vervormen. Alles wat je uit zijn context haalt, verandert. Het Frans dat ik in het gewone leven praat, is Quebecs. Door een ander soort Frans te spreken, word ik sowieso al iemand anders. Zet me in een stad die ik niet ken, zoals Brussel, en er gebeurt iets met mij. En dan was er Nathalie die me ook nog voedde met allerlei info en verhalen over het personage, en zo ontstond er iemand die uiteindelijk nog weinig gemeenschappelijk met me had. En terwijl je aan het spelen bent, verdwijn je tot in zekere mate in je personage. Onbewust. Alles beïnvloedt je : de loeiende sirenes, de lockdown, het weer. Eerst zou het een zomerfilm worden, maar dan werd het een herfstfilm. Dat maakt alles anders.”

Ze denkt na, neemt de pluk lange haren die voor haar gezicht gevallen is en slaat ze achteruit over haar hoofd en zegt dan : “Ik denk dat iedere acteur of gewoonweg ieder mens een spons is. Soms vraag ik me af : hoe komt het dat ik zo grappig als ik met die ene vriend optrek, terwijl ik bij die andere ongemakkelijk en schuchter ben? Ik ben een andere persoon als ik bij mijn grootmoeder ben, dan hier bij jou. Ik ben anders als ik Engels spreek, dan wanneer ik in het Frans praat. Alleen maar omwille van hoe mijn gedachten zich ordenen, doordat de woorden er anders uitkomen. Ik klink anders, mensen zien me anders in een andere taal.  Dus naarmate de omstandigheden veranderen, verander ik ook. Daarom prijs ik me zo gelukkig dat ik actrice ben. Ik leer mezelf kennen. Ik leer mezelf kennen in tal van andere situaties. En ik geniet daarvan.”

IT’S FUCKING CRONENBERG!

Ze leert zichzelf de laatste tijd in wel heel verschillende situaties kennen. En heel veel mensen kennen haar als Delphine Cormier uit de Netflix-serie ‘Orphan Black’. Waarom zou zo iemand in een film terechtkomen van een debuterende regisseuse uit een onbenullig landje aan de andere kant van de oceaan?  “Omdat ik niet bepaald een stratege ben,” zegt Brochu.  “Ik vraag me altijd af wat de actrices die ik bewonder zouden doen, mijn rolmodellen. Het zijn allemaal mensen die heel dappere beslissingen nemen.  Ze gaan waar je dat niet van hen verwacht. Ik deed een kortfilm met Cronenberg, en ik was halfnaakt aan het spelen in zijn garage, terwijl hij me met zijn go-pro op zijn hoofd aan het filmen was. Ik dacht : ‘Holy shit, dit zal op youtube belanden.Maar tegelijk kon ik niet weerstaan aan zo’n puur cinematografisch avontuur.”

Brochu tegen Teirlinck :

“Je bent één van de grootste artiesten met wie ik al gewerkt heb.” 

Het filmpje staat intussen op youtube. Zo heeft Teirlinck haar actrice ontdekt. De regisseuse zit mee te luisteren en slaat de armen in de lucht : “Natuurlijk kan je daar niet aan weerstaan! It’s fucking Cronenberg! Komaan!”  Maar Brochu laat zich niet uit haar evenwicht brengen : “Voor mij sta je op gelijke hoogte.  Je bent een van de grootste artiesten met wie ik al gewerkt heb. Serieus.”

 

VROUWELIJKE REGISSEURS

Andere gerenommeerde regisseurs met wie ze gewerkt heeft zijn Jean-Marc Vallée en Xavier Dolan. Mannen dus. Zoals de meeste regisseurs. En zo dringt de vraag zich op die heel cliché is juist doordat er zo weinig vrouwelijke regisseurs zijn : Maakt het verschil uit om geregisseerd te worden door een vrouw?  “Ik heb al vaak met vrouwen gewerkt,” zegt Brochu. “Als je actrice bent, dan doe je dat om je in andermans schoenen te plaatsen. Dat is waarom we verhalen vertellen. In de hoop dat het publiek empathie zal voelen voor een ander. Als je denkt dat mensen alleen empathie kunnen voelen voor iemand van hun eigen soort, vrouwen voor vrouwen, dan begrijp je niets van wat we doen. We trachten ons in de plaats te stellen van een ander. En we proberen een band te smeden met de ander. Het is niet alleen omdat Nathalie een vrouw is dat het klikt tussen ons. We kunnen natuurlijk over mode praten en mekaars kleren aanpassen, maar daarom heb je nog geen band. Natuurlijk, de vraag over het impact van het geslacht van de regisseur zal relevant blijven, zolang vrouwelijke regisseurs een uitzondering blijven. En dus blijft het belangrijk om het thema aan te snijden.”

“Een bevriende regisseuse was een tijd geleden uitgenodigd op een filmfestival waar ze zou deelnemen aan een panelgesprek. Maar toen ze daar aankwam, zag ze dat ze in twee verschillende panelgesprekken diende te zetelen. Het ene ging over ‘jonge regisseurs’, het andere had ‘vrouwelijke regisseurs’ als thema.  Toen de organisatoren merkten dat ze in twee panels zat, schrapten ze haar voor het panel van de jonge regisseurs. Zeer tegen haar zin, want ze zei : “Ik ben de enige vrouw in dat panel. Als je maar daar wegneemt, en je laat me alleen deelnemen aan het panel over de vrouwelijke regisseurs, dan doe je precies het tegendeel van wat dat vrouwenpanel zou moeten bewerkstelligen.”  Om op je vraag te antwoorden : is het speciaal om door een vrouw geregisseerd te worden? Ja, maar alleen omdat het minder gebeurt. Het zou niet speciaal mogen zijn.  Een vrouwelijke regisseur heeft evenveel autoriteit, evenveel passie.  Nee, het is dus niet speciaal. En dat is tegelijk ook de reden waarom meer vrouwen moeten regisseren. Ik denk daar vaak over na. Ik ben een feministe.”

Nathalie haalt de schouders op. Het thema lijkt haar niet te kunnen boeien, of niet bezig te houden. “Ik hou niet van de vraag omdat ze vrouwen meteen in een slachtofferpositie duwt. Voel je je verwaarloosd? Genegeerd?  Ik niet. Ik heb me nooit tekortgedaan gevoeld.  Dat wil niet zeggen dat er geen probleem is en dat er niet veel werk aan de winkel is, maar laten we vooral onszelf niet stigmatiseren.”

“Waarom is de held altijd een man?”

Toch vindt Evelyne dat er moet gevochten worden om de vrouwenstem te laten horen.

“Ik hoop dat het vrouwelijke personage universeel wordt.  Als het over het personage van de held gaat, denkt men altijd aan een man. En iedereen sympathiseert met hem, omdat we dat al duizenden jaren zo gewoon zijn. Maar zodra er een vrouw in beeld komt, moet er op gewezen worden dat we met een verhaal te maken hebben dat vanuit een vrouwelijk standpunt wordt verteld. En dat heet dan uitzonderlijk te zijn.  Verdomme, moet dat altijd gezegd worden? Kan je niet gewoon met mij sympathiseren? Ik kijk naar ‘Drive’ en ik zit anderhalf uur in het lijf van Ryan Gosling. Ik projecteer mijn gevoelens op hem en ga met hem mee.  Waarom zou een man die ‘Le passé devant nous’ bekijkt niet anderhalf uur Alice kunnen worden?”

GEEN ‘PRETTY WOMAN’

Misschien niet zo makkelijk voor een man. Want Alice gaat mee met mannen en wipt met hen het bed in.  Ze sluit zich af voor de wereld, maar geeft zelf warmte af. Klanten die met haar in bed belanden, krijgen te horen : “Je bent anders, je doet me iets…” Ze heeft een zekere tederheid die je niet associeert met een prostituee. Nathalie beklemtoont meteen dat ze geen gewone prostituee is. Alice is een luxe-escorte : “Die dames hebben een heel ander verhaal dan straatprostituees. Ik heb met enkele vrouwelijke escortes gesproken en dat hadden bijna allemaal vriendinnen van me kunnen zijn.  Het waren stuk voor stuk sterke, intellectuele vrouwen die ervoor kozen om te doen wat ze deden. In de meeste gevallen was geld hun voornaamste motief, maar er was ook sprake van een zekere verslaving. Ze spelen een soort machtspelletje. En dat geeft hen een gevoel van onafhankelijkheid. Ze praatten over hun bezigheden als was het een gewone job.  Ik vroeg hen vooral naar het voor en na. De daad zelve wordt in de film nauwelijks getoond, precies omdat de seks voor hen uiteindelijk iets banaals is. De magie voor de klant ligt net in wat er om de daad heen hangt.  Ik was er zeker niet op uit om er een ‘Pretty Woman’ van te maken.”

ONTROERENDE LEYSEN

De film tracht ons inzicht te geven in de vrouw die Alice is.  Het is eigenlijk een lange karakterstudie. We leren ook haar vader kennen. In de mate dat dit mogelijk is. Want de man is dement.  Een prachtige rol van Johan Leysen.  Brochu was onder de indruk van Leysen. Net als van alle Belgische acteurs. Ook Heldenbergh heeft een klein rolletje.  “Die acteurs van bij jullie zijn waarachtig, bescheiden, hebben de voeten op de grond. Ja, ik was heel blij met mijn tegenspelers.”

“Ik zag mensen wenen wiens tranen ik nog nooit gezien had.”

Vooral één bepaalde scène met Leysen zal ze zich altijd blijven herinneren.  Teirlinck weet meteen over welke scène het gaat. “Ik zag mensen wenen wiens tranen ik nog nooit had gezien. Bij de meeste scènes deden we 7 of 8 takes, maar nadat we één take gedaan hadden van die bewuste scène, moest ook ik even bekomen. Ik liep de gang in en daar stond Frank Van den Eeden ook naar adem te happen.  Ik vroeg hem : “Is het niet raar om slechts één take te doen van een scène?” We waren nog maar in de eerste week van de opnamen.  En hij zei : “Als je nog een take wil doen, dan help je dat ene moment om zeep.” Dus hielden we het bij die ene take.  Redelijk dapper, vind ik achteraf.  Maar dat kon alleen omdat er zo’n magie hing tussen Johan en Evelyne.”

 

 

 

 

 

 

Check Also

Luc Vrydaghs over ‘Thank God For The Gift’!

In zijn documentairefilm ‘Thank God For The Gift’ gunt Luc Vrydaghs ons via een geweldige …