Tim Van Aelst over ‘Safety First’

Het was bijna aandoenlijk hoe die veelbekroonde producer, scenarist en regisseur van ‘Safety First’, Tim Van Aelst, onlangs voor de persvisie van zijn film de journalisten trachtte toe te spreken.  Hij wou hen duidelijk maken dat ze een komedie zouden zien. Een genre dat onder die persgieren zelden serieus genomen wordt. Nog net was hij hen niet aan het smeken om zich daar voor open te stellen.  Twintig mensen in de zaal, voornamelijk mannen.  Pennen in aanslag. Of waren het messen? Met gezichten waarin weinig lachrimpels te bespeuren waren. Een publiek dat geen graadmeter was.  Nee, Tim Van Aelst en zijn film smeekten om een echt publiek. Dat zou de test zijn.  En de 19 volle zalen op de première beloofden alvast veel goeds. Dat kon ook Van Aelst tot zijn grote opluchting vaststellen.  Hij trotseerde de massa dan ook met een pak meer zelfvertrouwen.

 

VAN AELST :  “Met de premières zitten die zalen vol en dan merk je pas welk een tempo van moppen we hebben. Dat gaat hard hoor. Ik zie ook de andere Vlaamse films waarin er moet gelachen worden.  En soms zit je daar en merk je : dat is hier al twintig minuten stil! En daar ben ik van overtuigd : zet bij ‘Safety First’ honderd man bijeen, en het is geen vijf minuten stil. Geen vijf. En dat is omdat iedereen wel ergens zijn mop vindt. Niet iedereen tegelijk, maar iedereen heeft zijn dingetjes die hij grappig vindt. Ik hoor nu ook wel : die vindt dat grappig en die vindt daar maar niets aan. Ja, dat is zo. Maar dan hoop je dat ze mekaar gaan aansteken.”

Komische Vlaamse films, er zijn er niet veel hé.

VAN AELST : “Nee, dan moet je echt al teruggaan naar ‘De Paniekzaaiers’,  of naar ‘De Collega’s maken de Brug’.  Maar films die naar buiten komen en zich louter verkopen als komedies, daar zijn er niet veel van. Van die Vlaamse varianten op Louis De Funes of zoiets. Je hebt er massa’s van in de States. Maar die films stellen vaak niets voor. De verhalen zijn flinterdun en meestal zitten hun vijf beste moppen in de trailer.”

Zijn Vlamingen eigenlijk grappig?  Er is geen Vlaamse komische film die er echt staat.

VAN AELST : “Ik denk dat het speelveld nog grotendeels open ligt. Veel komisch talent heeft bij ons voor tv gekozen. En het moment dat Bart De Pauw voor film koos, ging hij voor een dramatisch verhaal. Je kunt ‘Loft’ bezwaarlijk een komedie noemen. Jan Eelen is nog nooit aan een film begonnen. Dat speelveld ligt dus nog open en we moeten er werk van maken om daar wat in te groeien. Het is voor de overheid niet makkelijk om te kiezen voor komedie. Want komedie laat zich niet makkelijk verkopen op papier. Maar als je terugkijkt is er wel vaak succes geboekt met komische films : ‘Hector’, ‘Koko Flanel’, ‘Oesje’, ‘Max’, allemaal titels die in de top-10 voorkomen. En ‘De Kampioenen’ natuurlijk.  ‘De Paniekzaaiers’ staat nog altijd hoog. En dat je zegt : ‘Ik blijf nog altijd wat op mijn honger zitten’, dat begrijp ik wel. Dus, laten we daar werk van maken.”

‘De Kampioenen’ hebben het inderdaad weer goed gedaan met de tweede film. Al stel je je wel de vraag als je rond je kijkt : mochten er ook mensen met verstand in de zaal?

VAN AELST :  “Het is een beetje zoals bij de Sinksenfoor, dat je zegt : ‘Van waar komen die allemaal?’  ‘De Kampioenen’ hebben geluk gehad met hun releasedatum.  Ze hebben efkes in een leegte gezeten. Er kwam weinig uit toen zij uitkwamen. Wij hebben voor iets anders gekozen. Je wilt niet louter je publiek bedienen, de mensen geven wat ze willen. Je wilt ook iets met body maken.”

Deze film wordt een superhit.

VAN AELST: “Nee, om echt hoog te scoren, daar staan de sterren niet goed genoeg voor.  We hebben een moeilijk onderwerp gekozen, ik ben er nog altijd van overtuigd. En we zitten in de slechtst denkbare periode. Als je ziet hoeveel toppers er uitkomen en zijn uitgekomen : ‘James Bond’, ‘The Hunger Games’, tal van Vlaamse films die nog lopen, ‘Star Wars’,… Veel studenten zaten de voorbije weken in de examens en hebben nog niet de kans gekregen om ‘The Hunger Games’ te gaan zien. Ik vind het echt een dubbeltje op zijn kant. Dat is geen valse bescheidenheid of een manier om de druk weg te nemen, maar ik denk : er ligt geen boulevard open.  Vorig jaar was er in die periode geen concurrentie. Maar ik hoop dat de mond-aan-mond-reclame goed gaat.  Dat hoop ik.”

Jij schrijft scripts samen met David Vennix. Zijn jullie dan grappige mensen?

 VAN AELST : “Dat zou moeten hé (lacht). David is iemand die me toch minstens één keer per dag aan het lachen brengt. En dat is niet evident. Dat is niet lachen uit vriendschap, of zomaar omdat je zegt : ‘Potverdikke, dat is nu een goeie mop’. En dat is meestal rond de middag, tijdens de lunch.  Van David kan ik echt zeggen : dat is echt een grappige mens. En dat heb ik ook met andere redactiemensen met wie ik samenwerk. Bart Cannaerts vroeger?  Ja, dat is echt een grappige mens. Je kunt geen komedie schrijven als dat niet vanuit de buik komt. Er is heel veel theorie, je kunt vaak aan punchlines werken, het is ook soms wiskundig, je kunt daar ook beter in worden. Maar het is zeker niet alleen maar buik.  Je kunt daar echt beter in worden. En de ene is daar sterk in, en de andere in iets anders. Maar er moet wel een zeker gevoel voor humor in je zitten om moppen te kunnen spuien.”

Werk jij daar op?

VAN AELST : “Niet zo hard als David. Ik noem hem de bibliotheek van Shelter (nvdr : de productiemaatschappij waarmee ze ook Benidorm Bastards en ‘Wat als?’ gemaakt hebben). Die heeft elke sitcom ter wereld gezien. Elke komische film ook.  Hij heeft erover gelezen, volgt forums op het internet.  Ik ben niet zo’n veelvraat, maar ik ben er wel mee opgegroeid. Maar het is niet omdat je veel komedie ziet, dat je goed wordt in komedie. Ik kijk om te zien waar we aan het kopiëren zijn en of we nog origineel zijn. De kracht van David ligt meer in de moppen an sich, en ik ben meer bezig met het geheel en de situaties en de muziek errond. En de beeldvoering; Het is een combinatie.”

Zijn jullie acteurs grappige mensen?

 VAN AELST : “Ja, dat zijn alle vier heel grappige mensen. Ze hebben allemaal een palet van verschillende soorten stijlen die zij kunnen spelen. Bruno heeft dat al meerdere keren bewezen. Ben wacht nog op dat soort rol waarin hij kan uitblinken, maar kijk naar die ‘Wat als’ en die trekt een heel register open. Dat is niet altijd de Kempische jan-met-de-pet, waar hij nu toch wel heel briljant in geworden is. Zo herkenbaar. Iedereen kent een Luc Turlinckx.  Maar zij kunnen veel meer dan wat ze nu laten zien.”

En Tom Van Dyck vraag je dan en mensen beginnen al vanzelf te lachen.

 VAN AELST : “Terwijl die geen enkele mop heeft.  Hij speelt een heel gewone man. En dat is het ideale countergewicht voor die Safety First-mensen.  Ja, ik vind hem echt ontroerend in deze film.”

De film speelt zich volledig af op Tomorrowland.  Hoe is het idee gekomen om daar iets neer te planten, in zo’n gigantische fabriek?

VAN AELST : “Als ik het me goed herinner, was het een idee van Sofie Peeters, de producer van de serie.  We hadden een idee voor een aflevering en we zochten een bouwwerf.  En zij zei : ‘Doe dat op Tomorrowland. Want ze gaan daar een brug bouwen van Arne Quinze,…’ Wij heel naïef : we gaan dat daar doen. Tot we die machinerie van Tomorrowland zagen.  ‘Dit gaat niet door.’ Dus dat idee  ging in de kast.  En toen we eraan dachten om een film te draaien en we op zoek gingen naar een idee dat op grotere schaal kon uitgewerkt worden, kwam dat idee terug boven.  En natuurlijk : in komedie ga je op zoek naar die contrasten : zo’n professioneel georganiseerd festival dat effectief 800 man security heeft en nog eens 400 man stewards.  Dat is niet één firma die daar werkt. Het zijn allemaal losse firmaatjes. Dus dat klopte ook wel. Het is zeer geloofwaardig dat een klein firmaatje zich aansluit bij een groter geheel. En de onbekwame Safety Firsters versus de professionele Tomorrowland-boys, dat is een mooie cocktail. Dat zijn contrasten!”

Wat is uw favoriete komische film?

VAN AELST : “Als kind vond ik ‘De Paniekzaaiers’ en ‘De Collega’s maken de brug’ echt heel grappig. Maar toen was ik nog echt heel jong. Ik ben van 78. En echt heel grappige films?  ‘La Grande Vadrouille’ was ook heel plezant om naar te kijken.  En met ‘Wolf of Wall Street’ heb ik heel hard moeten lachen. Dat vond ik wel een komedie.  Maar ik heb geen kasten vol komische films. Terwijl ik wel hele collecties sitcoms heb : ‘Cheers’, ‘Fawlty Towers’, ‘The Office’, ‘Curb your Enthousiasm’, ik kan ze allemaal opnoemen.  En dan ga je naaar de films van Ricky Gervais zien, samen met Larry David, grote iconen, maar noem mij eens een goeie film van die mannen. Onlangs heb ik ook ‘A Fish Called Wanda’ nog eens teruggezien.  Omdat dat in die eighties-sfeer zit.  Ik wou die generiek nadoen; in die sfeer.  Als je zegt : ‘Safety First’ is groot geacteerd, kijk dan eens naar ‘A Fish Called Wanda’. Amai! Dat is grotesk. Maar als dat uit het buitenland komt .;;Groot hé. En zalig.  Ja, zeker, maar Ricky Gervais hebben we nog geen grappige film zien maken. En ah, ja, Woody Allen. En Monty Python.  Zalige films.  ‘The Holy Grail’.   ‘Top Secret’.  Over the top. Waar dan ‘The Naked Gun’ op geïnspireerd was, maar niet goed was. De Vlaamse ‘Top Secret’ heb ik altijd wel willen maken. Dat spelen met het medium en echt over the top gaan.  Alleen, in Vlaanderen, voor zo’n film, voor zo’n script, ga je geen geld van het VAF krijgen. En zonder steun geraak je bij zo’n project niet uit de kosten.  Want voor ‘Top Secret’ ben je voor een kleiner segment van het publiek bezig. Dus dan ben je een film aan het maken  die nooit kan renderen. Maar er zijn natuurlijk ook goeie Vlaamse films waarin te lachen viel. ‘Hasta La Vista’ was goed, maar dat kan je geen comedy noemen. Net als ‘Aanrijding in Moscou’, keigoeie film, maar geen comedy. We hebben goeie films hé.  Daar gaat het niet over.  ‘Black’ sjiek, ‘D’Ardennen’ vind ik een topfilm.  Dat is nog maar kort achter ‘Broken Circle’ , ‘De Helaasheid’, ‘Rundskop’… Dus ja, de Vlaamse film is top.”