Bart Van den Bempt vanuit Turkije over ’82 dagen in April’.

 

‘Belgische regisseur draait film in Turkije’.  Een opvallend nieuwtje van een maand geleden dat ook op Cinevox te lezen viel. Wellicht waren wij zelfs de concurrentie voor. Als het om filmnieuws van bij ons gaat, is het nogal vaak het geval. Maar daar is het ons uiteraard niet om te doen. Wij willen hier vooral het Belgische filmnieuws brengen.  En dat nieuws is dus wel degelijk dat een Belgische regisseur een langspeelfilm draait in Turkije.  Zijn naam is Bart Van den Bempt en de film die hij draait heet ’82 Dagen in April’.

 

Nog wat feiten? Karen Vanparys (o.a. bekend van haar personage van Hélène, vrouw van Lucas Van den Eynde in de VRT-serie ‘Kongo’) en Marc Peeters (oa bekend uit Vergeten Straat’, ‘Spoed’, ‘Flikken’ en ‘Vermist’) spelen de hoofdrollen en de gehele film speelt zich af in Turkije.  De opnamen vinden plaats in Istanboel en in het oosten van Turkije rond Van, Tatvan, Hasankeyf en Mardin van 4 maart tot en met 13 april (30 draaidagen). Bart Van den Bempt regisseerde eerder verschillende kortfilms waaronder ’15’ Zondergrond’ dat internationaal meermaals in de prijzen viel. Naast de regie, is ook het scenario van zijn hand.  Terwijl u dit leest, zit hij samen met zijn filmploeg nog altijd in Turkije, maar gelukkig is er daar ook internet.  Zo konden we hem rustig via skype interviewen en kwamen we veel meer te weten.

 

 

Een Babels filmgezelschap

 

Bart Van den Bempt : “We hebben juist de derde week erop zitten. En we hebben er nog drie te gaan.  We zitten over de helft. 17 van de 30 draaidagen hebben we gehad.  Vanaf nu zal het snel gaan. Tenminste, dat is wat de meer geroutineerde mensen op de set mij zeggen.  Tot hier toe loopt alles goed.  Ik heb niet te klagen.  Ik heb een fantastische ploeg. Eigenlijk al vanaf draaidag 1 in Istanboel liep alles zeer lekker.  Het is een zeer vlotte samenwerking.  Het was een beetje afwachten wat het zou geven, want het is een heel gemengde ploeg : deels Vlaams, deels Nederlands, er is iemand uit Luxemburg bij, een hoop Turken, een Fransman en een Rus.  Maar ik zeg het, de eerste draaidag verliep bijzonder efficiënt en daarmee was de toon voor de shoot gezet.  We zijn eigenlijk op dat elan kunnen blijven voortgaan.  Je merkt nu wel dat er een beetje vermoeidheid in de rangen begint te sluipen, maar dat is ook normaal.  We hebben de eerste twee weken in Istanboel gedraaid, dan zijn we naar het oosten gevlogen en ja, hier is alles een beetje heftiger en primitiever.  De hotels zijn ook niet meer je dat. En het is hard werken. En dan merk je dat één en ander zijn tol gaat eisen bij sommige mensen..  Maar ik zeg het, ik heb geen reden tot klagen. Ik ben nog altijd een zeer gelukkig mens.”

 

Wie minder gelukkig is, is Johan Leysen.  Die was zeer verdrietig toen hij vernam dat jij aan het draaien was, zonder dat hij erbij was.

 

Bart Van den Bempt : “Het project is verschillende keren uitgesteld geweest. Het is mijn debuutfilm en een internationale co-productie, en voor de producenten was het niet evident om de nodige centen binnen te rijven.  De planning is meerdere keren veranderd geworden.  En uitgesteld geweest. In een ver verleden, toen we nog dachten dat we heel snel zouden draaien, was de casting ook gestart en was Johan Leysen daar redelijk snel als hoofdacteur uit te voorschijn gekomen.  Helaas hebben we toen het project moeten uitstellen – en dan heb ik het echt over anderhalf jaar uitstellen —  en daardoor zijn we hem eigenlijk kwijtgeraakt, want hij kon zich natuurlijk niet chronisch vrijhouden. En toen hebben wij gewoon een nieuwe castingronde opgestart.  Voor mij was dat eventjes wat heftiger in het hoofd. Omdat ik de personages die ik in gedachten had op de ene of andere manier moest deconstrueren. Want ik had mijn Herman en mijn Marie.  Ik zat in de fase dat ik hen in de verschillende scènes zag en plots kwam dat allemaal te vervallen. We moesten alles gaan herbedenken.  We zijn toen ook naar een andere castingagent gegaan in Brussel, waar we een heel ander aanbod van mensen hebben gezien.  En daar zijn Karen Vanparys en Marc Peeters uit tevoorschijn gekomen.  Waar ik bijzonder gelukkig mee was.  Marc kende ik van vroeger.  Ik had al lang niet meer aan hem gedacht. Karen kende ik niet persoonlijk. Ik wist dat ze destijds in de serie ‘Kongo’ had meegedaan en dat ze daarna een beetje was verdwenen uit het wereldje, blijkbaar omdat ze les geeft op de kunsthumaniora in Antwerpen. In ieder geval, het is fijn dat ik twee mensen heb gevonden die én goeie acteurs zijn én vooralsnog zo’n beetje aan de periferie van de belangstelling staan.  Want het was nooit mijn bedoeling om met grote, bekende namen uit te pakken. Johan Leysen is natuurlijk wel een grote naam, maar toen ik anderhalf jaar geleden met hem sprak, was hij toch een beetje uit de media-aandacht verdwenen.  Johan is altijd in Frankrijk en Nederland bezig gebleven, maar in Vlaanderen hadden wij hem al een tijd lang niet meer gezien.  Dus de film zou ook een beetje een herontdekking van Johan zijn geweest. Maar ja, dat is allemaal niet doorgegaan. Nu, ik rouw daar niet om. Want ik heb twee fantastische acteurs die me elke dag opnieuw verbazen en die zich volle bak geven.”

 

 

Wat voor een film ben jij aan het draaien?

 

Bart Van den Bempt : “Het verhaal gaat eigenlijk over Herman en Marie, een Vlaams koppel van eind de 50 die nog nooit buiten het bekende West-Europa zijn geweest.  Die hebben zes maanden voor dat de film begint hun zoon verloren:  Maarten, een rugzaktoerist van begin de 20, die onderweg naar China was, een beetje de Zijderoute aan het doen was.  Hij is omgekomen in Turkije.  In het begin van de film arriveren Herman en Marie in Istanboel om zijn persoonlijke spullen op te halen, zijn rugzak die niet was meegezonden met het lichaam van hun zoon.  Tussen de spullen van zijn overleden zoon vindt de vader onder meer een soort reisdagboek. En hij krijgt gaandeweg het plan om de reis van zijn zoon te reconstrueren.  Hij wil in de voetstappen van zijn zoon trekken, de landschappen zien die zijn zoon heeft gezien, de mensen ontmoeten die zijn zoon heeft ontmoet, verblijven op de plekken waar hij heeft verbleven.  Een soort rituele reis die een beetje troost zou moeten brengen.  Hij vertelt dat voornemen aan zijn vrouw en die zit dat compleet niet zitten.  Die wil eigenlijk zo snel mogelijk terug naar België en dat levert eigenlijk een beetje een conflict op.  Maar omdat ze toch een beetje de moed en energie mist om zelf op haar eentje terug te gaan, draait ze al snel bij en gaat ze toch mee met haar man.  Wat volgt is een soort roadmovie die hen langs de meest verlaten streken van Turkije leidt. Langs plekken waar zij nooit van hun leven zouden gekomen zijn. Hun zoon is eigenlijk een beetje een transcendente gids die hen dingen laat zien die zij normaal gezien nooit zouden gezien hebben.  En vanaf dan vertelt de film ook het verhaal van hoe Herman en Marie, die op een heel andere manier met het rouwproces omgaan, naar mekaar toegroeien en hoe dat hele triestige avontuur voor hen uiteindelijk toch nog een beetje een goed einde heeft.  Dat vond ik wel belangrijk, dat een film met zo’n zwaar onderwerp ook zijn momenten van lichtheid kent. Het moet niet allemaal droefenis en ellende zijn. Ik denk dat we daarin aan het slagen zijn, om de juiste toon te pakken te krijgen. En voilà.  Dat is eigenlijk waar de film over gaat.”

 

 

Het moet nogal een onderneming zijn, om met een hele filmploeg in den vreemde rond te trekken.

 

Bart Van den Bempt : “Onder meer daarom werken we qua draaistijl redelijk documentair.  Ik heb een fantastische D.O.P. Rik Zang.  Samen met mij de enige debutant op deze filmset. Wij zijn omringd door mensen die al veel meer ervaring hebben. Nu, Rik is een ontzettend gedreven jonge gast die de essentie van het verhaal heel goed heeft begrepen en die daar samen met mij een mooie vorm aan heeft gegeven.  Iets wat ik heel fijn vind is dat hij met heel weinig middelen heel mooie beelden kan maken.  Wij proberen zoveel mogelijk met bestaand daglicht te werken.  Er wordt maar zelden een elektrische lamp aangestoken.  En hij tovert echt prachtige beelden tevoorschijn. Doordat we geen zes uur technische installatie nodig hebben, ligt ons werkritme ook tamelijk hoog.  Daardoor hebben de acteurs ook ruimte om te spelen, ze zitten niet gevangen tussen twaalf statieven en zestien vlaggen of allerlei andere apparatuur. Dat was sowieso de approach van de film, redelijk documentair, ook naar zijn decors toe.  Ik toon Turkije zoals het is.  Het is geen Turkije dat we voor filmgebruik even heruitvinden.  We draaien in Turkse hotelkamers.  De artdirector is een Turkse dame, die minimaal ingrijpt. En dat zorgt er ook allemaal voor dat het goed vooruit kan gaan.”

 

Documentair draaien?  Wil dat zeggen dat er ruimte is voor improvisatie?

 

Bart Van den Bempt : “Neen, voor improvisatie is er eigenlijk weinig plaats.  We hebben vooraf wat repetities gehad en de dialogen staan redelijk op punt.  De personages gebruiken ook een bepaald taalidioom waar we ons strikt aan trachten te houden. Dat laat weinig ruimte voor improvisatie. Er zijn een paar scènes die een grotere emotionele geladenheid vergen, waar we daadwerkelijk de vrijheid geven aan Karen en Marc om die in te vullen op het moment zelf.  Er zijn scènes die we niet hebben gerepeteerd, waar ik gewoon een soort briefing heb gegeven, maar intussen kennen zij hun personages door en door en weten ze wat ze er mee moeten aanvangen. Daar is dan misschien wel enige plaats voor improvisatie, maar het is niet dat we alle kanten uitgaan. Het script blijft de leidraad.  We hebben eergisteren nog een scène aangepast met twee Amerikaanse acteurs. Tijdens de doorloop of repetitie – hoe je het ook wil nemen – bleek dat het niet 100 % goed zat qua dialoog en dan hebben we die volledige scène weggegooid en zijn van nul begonnen.  Dat kan wel, dat gebeurt wel, maar het is niet dat het scène na scène onze approach is.  Dat soort improvisatie kan je alleen maar doen als je de tijd ervoor hebt.  Eergisteren hadden we die gelukkig en hebben we de scène gelukkig kunnen bijsturen en stond die op het punt na eraan gewerkt te hebben, maar voor het grootste deel volgen wij gewoon het script.”

 

Een autobiografisch verhaal over de dood

 

Kom jij uit de wereld van de documentaire?

 

Bart Van den Bempt : “O nee, helemaal niet. Ik heb eerst psychologie gestudeerd, en daarna ben ik meteen aan Sint-Lucas in Brussel gaan studeren.  Ik ben afgestudeerd met Vincent Bal en Dorothée Van den Berghe zat een jaar onder mij. Die mensen zijn allemaal heel snel films beginnen maken.  Ik wou eerst iets van de wereld zien. Ik heb eerst vijf jaar rondgezworven.  Ik heb onder meer een tijdje rondgetrokken met een vrachtschip.  En ondertussen schreef ik natuurlijk veel op. Telkens als ik even in België was, deed ik één of andere klotejob om zo snel mogelijk weer te kunnen vertrekken. Het is eigenlijk pas sinds mijn dertigste dat ik aan een reguliere carrière ben begonnen.  Mijn eerste echte job was als regisseur bij ‘Roses Are Blue’ dat later samen met Pix and Motion tot Caviar is uitgegroeid.  Daar heb ik zeven jaar lang reclamefilms geregisseerd.  In die periode heb ik ook een korte fictiefilm met VAF-steun gemaakt, en ik wou eigenlijk de hele tijd documentaires en langspeelfilms maken, maar dat kwam er maar niet van door de geplogenheden van het bedrijf zeg maar. Zeven jaar geleden heb ik dan besloten om eruit te stappen en sindsdien doe ik nog af en toe reclame maar alsmaar minder.  Ik heb me de voorbije jaren eigenlijk vooral beziggehouden met tv-werk.  Ik heb veel voor Sultan Sushi gewerkt, een productiehuis in Mechelen, waar ik gedurende twaalf seizoenen ‘Huizenjacht’ heb geregisseerd, en mijn laatste wapenfeit voor hen was ‘Zoo of Love’, een programma dat binnenkort op de VRT wordt uitgezonden.  Het fijne aan dat tv-werk was dat ik nog tijd had om aan mijn script te werken als ik ’s avonds thuiskwam.  En ondertussen had ik een inkomen en kon ik de rekeningen betalen.  En ik stond dagelijks op een set, ook al was het dan de set van een tv-programma en reality.  Dat was in ieder geval goed om het hoofd fris te houden.  En ik zeg het : het was te combineren met de voorbereiding van deze film.  Als je commercials doet, word je helemaal opgeslorpt en zijn je werkdagen veel langer.  Dus dat is een beetje mijn achtergrond. Ik heb intussen ook een tweede scenario klaar waar ik al VAF-steun voor gekregen heb, maar ze lieten wel verstaan : ‘maak eerst die eerste film af, dan gaan we wel zien.’”

 

 

Je hebt veel gereisd en je eerste film gaat over reizen. Waarmee je meteen de regel bevestigt dat een eerste film net als een eerste boek vaak grotendeels autobiografisch is.

 

Bart Van den Bempt : “Ik ben op het idee gekomen toen mijn vrouw en ik de eerste keer terugkwamen uit Kirgizstan, een land in Centraal-Azië dat wij alletwee heel fraai vinden.  En toen ik op het vliegtuig terug naar huis zat, zat ik wat te mijmeren : ‘Stel je voor dat het vliegtuig nu neerstort.  Wat zou ik dan willen dat mijn ouders doen om met heel dat gedoe om te gaan?’ En zo zag ik ze al naar Kirgizstan gaan, waar ze een maand zouden rondtrekken en er een wereld te zien kregen die ze anders niet zien.  Dus dat was eigenlijk de oorsprong van het verhaal. Ik heb dat dan eens een paar maanden later tegen een producer verteld en zo is het eigenlijk begonnen. Dus het kernidee heeft een soort autobiografisch aspect. Mijn ding is eigenlijk ook dat ik niets kan regisseren dat ik niet zelf heb geschreven.  Ik merkte dat al op Sint-Lucas. Als wij acteursoefeningen hadden en de docent gaf ons een script uit Amerika en zei : ‘kies maar een scène en doe het maar’, dan kon ik daar niets mee aanvangen.  Weet ik veel hoe de New Yorkse maffiosi rondsluipen in de nacht. Dus in die zin zal er altijd wel een zekere betrokkenheid of persoonlijk aspect zijn in het verhaal dat ik wil vertellen.  Aanvankelijk wou ik het dan ook in Kirgizstan opnemen, die film, maar al snel bleek dat nogal een hachelijke onderneming, omdat Kirgizstan een nogal corrupt derdewereldland is waar er ondertussen een soort burgeroorlog is geweest;  Dus al goed dat we dat niet hebben gedaan. En we zijn dan ook al vrij snel op Turkije uitgekomen, omdat dat voor mij een soort tweede thuisland is. In de jaren dat ik veel reisde zat ik veel in het Midden-Oosten of in Iran of in de Kaukasus en ik probeerde altijd via Turkije over land naar die streken te gaan.  En als je dan daarna terugkwam en in Istanboel arriveerde, dan was dat precies al een beetje thuiskomen.  Ik heb in Istanboel veel vrienden, ik heb mijn vrouw daar ten huwelijk gevraagd, we hebben ons verlovingsfeest daar gegeven, dus dat is zowat de stad die met mijn leven verbonden is.  En het script is ook geschreven in functie van plaatsen die ik zelf kende en zelf was geweest. Weer een beetje vanuit de optiek dat ik niet zomaar iets kan bedenken.  Ik kan niet iets situeren dat zich in de bergen afspeelt zonder dat ik ooit die berg zelf heb beklommen, zodat ik weet hoe ik dat moet beschrijven.”

 

Je hebt programma’s voor VT4 gemaakt.  Dus je zult wel weten hoe je iets moet maken waarmee je goeie kijkcijfers kunt scoren, of de massa naar de kassa kunt lokken.

 

Bart Van den Bempt : “Dat is de opdracht van de producent.  Nee, ik ben al blij, we hebben Kinepolis Film Distribution als de distributeur en daar ben ik heel blij mee.  Ik vind dat niet zo evident. Het is geen sexy onderwerp, uiteraard. Maar het is wel een onderwerp waarvan ik denk dat het veel mensen kan raken.  Er zijn de laatste jaren wel vaker Vlamingen omgekomen in het buitenland, waardoor het geen abstract gegeven is.  Ja, en ik hoop dat we met onze film een mooi verhaal vertellen over twee mensen die heel veel met elkaar gedeeld hebben, maar vergeten zijn hoe ze moeten praten met mekaar.  Ze herontdekken mekaar door die onverwachte omstandigheden op die onverwachte plek.  Het moet echt wel een film worden die naar een positief einde toe werkt, zeker geen film om schrik van te hebben, geen zware film, ondanks zijn onderwerp.”

 

Alles zal afhangen van de sfeer en toon die je weet te creëren.  Niet onbelangrijk daarbij is de muziek.

 

Bart Van den Bempt : “Over de muziek wil ik nog wel iets zeggen, want die is echt wel belangrijk voor de film.  Meer dan een jaar geleden heb ik contact genomen met Arve Henriksen.  Dat is een Noorse jazztrompettist die veel met David Sylvian samenwerkt.  En we hebben die eigenlijk zo een beetje op goed geluk af gecontacteerd via zijn adres op het internet en die heeft binnen de twee uur gereageerd dat hij geïnteresseerd was.  Het gegeven van de film sprak hem enorm aan.  Die keuze voor hem kwam eigenlijk door een ontdekking in de maanden dat ik het script aan het schrijven was.  Ik had in die periode enkele cd’s van Arve gekocht en die stonden de hele tijd op bij mij in de woonkamer.  En gaandeweg merkte ik van : ‘shit, die muziek is nu al bijna de soundtrack van de woorden die ik aan het schrijven ben.’ Er waren sequenties waarvan ik dacht : die kunnen alleen met maar die muziek. En van daaruit is het idee gekomen om contact met hem op te nemen.  En doordat hij geïnteresseerd was, is het eigenlijk redelijk vlot gegaan.  We wilden mekaar toen ontmoeten. Afgelopen zomer speelde hij toen op Northsea Jazz in Rotterdam, maar hij won daar toen de Paul Acket Award, een onderscheiding voor beste jazzmuzikant van het jaar, en ja, ineens stond zijn agenda vol met allerlei verplichtingen.  Dus hebben wij mekaar eind november in ’s Hertogenbosch terug ontmoet, omdat hij daar toen speelde en dat was een heel fijne ontmoeting.  Die man is volledig mee met de toon van het verhaal.  Hij maakt eigenlijk niet echt songs.  Dat zijn meer soundscapes, ijle klanken zonder dat het daarom naar walvissengekweel neigt.  Het is gewoon heel mooie, gelaagde muziek.  Hij vertrekt meestal vanuit een concreet geluid en weeft daar een abstracte wereld van klanken rond die heel erg aansluit bij wat ik denk dat de beelden kunnen gebruiken.  Ik ben zeer blij met zijn inzet.  We zullen zien wat het oplevert. Hij is er voortdurend mee bezig. Hij componeert aan de lopende band en stuurt af en toe iets op.  Erg fijn om mee samen te werken”

 

Hoelang zit je daar nu nog?

 

Bart Van den Bempt : “Vrijdag 13 april is de laatste draaidag.”

 

Als je tenminste heelhuids terugkeert.

 

Bart Van den Bempt : “Het is al wel spannend geweest.  Er is die zware aardbeving geweest in Van, in het Oosten van Turkije, eind oktober, en dat is een stad waar we gingen filmen.  Sommige van onze locaties zijn beschadigd door de aardbeving en bijgevolg hebben we bepaalde van die opnamen moeten verplaatsen.  Maar zoals gezegd, alles loopt nu vlot.  Normaal gezien ben ik op 15 april terug in België.”

 

We kijken er naar uit, net als naar je film.

 

(de knappe foto’s zijn van Annelies Maes)

Volg ook de avonturen van Karen Vanparijs via haar blog

 

Check Also

Luc Vrydaghs over ‘Thank God For The Gift’!

In zijn documentairefilm ‘Thank God For The Gift’ gunt Luc Vrydaghs ons via een geweldige …