Cinevox Le cinéma vu par les belges
Een gerucht dat tijdens het festival van Cannes de ronde deed, was dat regisseur Harry Kümel met ‘Mothers of Darkness’ een vervolg zou draaien op ‘Daughters Of Darkness‘, een lesbische cultvampierenfilm die hij draaide in 1971. Hoewel, het is geen ‘sequel’, zo vertelt ons producent Tomas Leyers, het wordt een ‘revamp’. Ter verduidelijking voegt hij er aan toe : “Het is niet dat dezelfde personages aan bod komen, maar wel hetzelfde soort personages. Het blijft in ieder geval een erotische vampierenfilm met een beetje welverantwoorde erotiek en een beetje welverantwoord bloed en heel veel glitter en glamour.”
Kümel en Leyers hebben mekaar gevonden bij de Cinematek. “Ik zit daar in de raad van bestuur,” aldus Leyers, “en Harry zetelt in de algemene vergadering. En zo zijn we na de algemene vergadering aan de praat geraakt en vernam ik dat hij vele projecten had.”
De oorspronkelijke film werd grotendeels gedraaid in het Thermae Palace in Oostende en ook nu zou Oostende weer een rol gaan spelen. “Maar daar begint de reis en van daaruit gaat men verder…” Na enige aarzeling zegt hij : “Maar ik weet niet wat ik kan vertellen en wat niet. Je kunt dus best naar Harry zelf bellen.”
Dat Harry Kümel 77 is en in meer dan 25 jaar geen langspeler gedraaid, baart Leyers geen zorgen : “Harry is een brok energie. Bel hem op, je zult het zelf merken. Elke dag zwemt hij een half uur, en één en al vitaliteit.”
Zonder internationale cast draai ik niet
Wanneer we hem opbellen ligt hij niet in het water, zit hij ook niet thuis op de hometrainer, maar wel in de wagen. En hij kan wel even praten, want staat in de file, zo zegt hij. “Ik ben tegelijkertijd mijn navigatie aan het doen : ‘Omleiding aanvaarden?’, vraagt dat ding. Ik zal op ja drukken. Maar je zou af en toe wel eens een Hollandse vrouwenstem kunnen horen. Maar voorlopig sta ik nog stil.”
Tomas Leyers vertelde eerder aan het Britse filmvakblad Screen International dat Kümel met zijn nieuwe film een originele wending wil geven aan de origine van de vampieren. Maar zelf wil de regisseur nog niet veel kwijt over het project. “Ik heb voor het moment alleen een scenario klaar, dus wat wil je dat ik er je over vertel? We zijn volop bezig met de productie en de financiering. ”
Volgens Leyers had Kümel hem een vijftal verschillende scripts aangeboden. En uit die vijf heeft hij er dan ‘Mothers of Darkness’ uitgepikt. Kümel spreekt niet tegen dat hij meerdere projecten aan Leyers heeft voorgelegd. “Ja, zo is het ongeveer gegaan. Het klopt dat ik hem een aantal scripts heb voorgelegd, maar hij had nog geen tijd gehad om ze te lezen. Er was wel één van die scenario’s waarvoor hij destijds interesse had laten blijken om het te lezen. Dat was ‘Eendracht maakt macht’, een scenario dat destijds door het VAF verworpen is, waarschijnlijk vanwege het onderwerp. Dat ging over de koningskwestie. En dat viel niet in zo’n goeie aarde. Ik heb het destijds samen met Jeroen Olyslaeghers geschreven. Dat vonden wij allemaal een vrij aardig script. Maar het moest een heel grote film worden natuurlijk. Veel groter dan de film die ik nu ga draaien, die relatief klein is. Niet wat de mogelijke uitstraling betreft. Want ik maak dit niet als ik niet een internationale cast heb. Net zoals ik dat gedaan heb voor ‘Daughters of Darkness’ en de meeste van mijn films trouwens.”
Een revamping
“Ik had eerst nog een andere thriller aan Tomas voorgelegd : Vijf personages in één kasteel. Heel klein. Ik zei hem : ‘Misschien is dat wel iets voor een Vlaamse film, die het altijd meteen appel en een ei moet doen, vergeleken toch met de budgetten van de internationale producties.’ Maar ook al met een internationale cast. Dat was meer geïnspireerd op de thrillers van Boileau-Narcejac, die destijds de inspiratie hebben geleverd voor films als ‘Les diaboliques’ en ‘Vertigo’. Het is dat soort verhaal, met doden die niet dood zijn enzovoort. En wellicht is die brave Tomas zo op het idee gekomen. Want op een gegeven moment vroeg hij me inderdaad : ‘Heb je niet iets liggen als ‘Daughters of Darkness’. Tot zijn verbazing zei ik meteen : ‘Natuurlijk!’ En ik heb hem een script voorgelegd dat ik samen met Ann Bilson geschreven heb, een grote filmcriticia die onder meer voor ‘The Telegraph’ en ‘The Daily Mail’ schrijft. Zij is een grote specialiste van dit soort verhalen. Ik had het idee opgevat om iets te proberen dat geïnspireerd was op ‘Daughters of Darkness’. Geen vervolg. Maar een ‘revamping’ dus. Gezien het succes van ‘Mad Max’ en dat soort dingen. Eigenlijk toeval dat ik net had liggen waar hij naar op zoek was.”
Niet alleen jong talent steunen
Tomas Leyers gaf de voorbije jaren ook Erik De Kuyper, ook een zeventiger, de kans. Niet dat hij er nu een specialiteit van gaat maken om alle bejaarde regisseurs aan het werk te zetten. Al voegt hij er meteen aan toe dat hij er al een tijd voor strijdt om de ervaren filmmakers kansen te geven. “Ik ga het project ook zeker aan het VAF aanbieden. Ik vind dat ze moeten oppassen om alleen maar de jonkies te steunen. We vergeten wel eens dat Harry Kümel in de officiële competitie in Cannes zat. In alle andere landen steunen ze zulke figuren ten volle. Maar hier doet men smalend over mensen die de pensioengerechtigde leeftijd voorbij zijn. ‘Kan die nog wel films maken?’ Mannekes toch, Manoel de Oliveira heeft films gemaakt tot hij over de honderd was. Scorsese is intussen ook bijna 75.“
En gelijk heeft hij. Meer zelfs : oudere regisseurs zijn hotter dan ooit : Ken Loach, Roman Polanski en Woody Allen zijn tachtigers. Paul Verhoeven wordt straks 79, Michael Haneke is 75 en zelfs Steven Spielberg is intussen 70. Maar al die mannen zijn blijven langspeelfilms maken. Harry Kümel, die ten tijde van ‘Malpertuis’ zelfs met Orson Welles werkte en voor zijn andere films internationale namen als Delphine Seyrig, Willeke van Ammelrooy, Marianne Basler en Michael York voor de camera had, heeft in meer dan 25 jaar geen film meer gedraaid.
“Dat is niet mijn schuld,” protesteert Kümel. “Het is niet dat ik het niet geprobeerd heb. Ik kan je verzekeren van wel. Alleen heb ik de films hier meer en meer afstand zien nemen van het soort cinema dat ik beoefen. In het verleden heb ik al vaak genoeg aangetoond welke ambities ik heb met mijn films. Als je de Belgische film op de wereldmarkt bekijkt, dan kan je waarschijnlijk nog altijd zeggen dat ik de meest succesvolle Belgische film ooit gemaakt. Tenminste als je spreekt van uitstraling, van blijvende waarde. Binnen de beperkingen van onze budgetten is het zeer moeilijk natuurlijk om naar buiten te komen. Maar precies daarom heb ik een verschillende projecten klaar liggen, grote en kleine. Een zevental in totaal, waaronder ook ‘De zwarte tulp’ van Alexandre Dumas. Ik heb zelfs een vrij naturalistisch project voorgesteld. Bij het audiovisueel fonds kreeg ik iedere keer te horen : “Het is heel professioneel, maar…’ Pas op, ik klaag daar niet over. Ik heb een zeer mooie carrière in de commercials gehad, en nog steeds, en ik ben een veel gevraagde filmdocent, dus het zal mij een zorg zijn.”
Kümel maakt geen Vlaamse films
Er zijn wel meer Vlaamse regisseurs van een respectabele leeftijd die niet meer aan de bak komen : Guido Henderickx, Patrick Lebon, Patrick Conrad, Marc Didden, Freddy Coppens, Guy Lee Thys, geen van hen draait nog. En Robbe De Hert sukkelde zelfs regelrecht in de armoede. Gelukkig was er onlangs ‘Een nacht voor Robbe’. Zonder in te gaan op het werk en de situatie van de collega’s wil Kümel zich vooral distantiëren van de meeste van zijn tijdgenoten.
“Neenee, de mensen hebben een bepaalde smaak, begrijp je. Het naturalistische genre ligt me niet en ik denk ook niet dat het Vlaanderen ligt. En ik ga niet van dat soort rationaliseringen doen dat die brave Jan Verheyen doet, om te zeggen : ‘Dat genre is niet Vlaams!’ Ik vraag me af wat Vlaams is, maar als ik ons verleden in de literatuur en vooral in de schilderkunst bekijk, denk ik toch dat we niet zo naturalistisch geaard zijn. Maar ik klaag daar niet over. Het allerergste vind ik mensen die klagen (lacht). Ik zag nog een item in het nieuws over de afsluitceremonies aan de Amerikaanse universiteiten en de raad die ze gaven aan de studenten : ‘Wacht niet op het soort werk waarvoor je gestudeerd hebt en probeer niet meteen de topjob te pakken te krijgen, neem gewoon werk aan.’ Daar gaat het om. Op dezelfde manier heb ik mijn leven ingericht. Ik wil me zeker niet vergelijken met een Robbe De Hert (lacht).”
Te weinig middelen
“Ben ik blij met de kans die ik nu krijg? Jajaja, het is niet dat ik daar op spuug hé. Zeker en vast niet. Als ik zeg dat ik zoveel projecten heb ingediend, dan wil dat zeggen dat ik zeer graag een nieuwe film maak, zelfs met de ellende die het maken van een Vlaamse of inheemse film met zich meebrengt. Want wij hebben niet de middelen die een rustige, laat staan luxueuze manier van filmen toelaat. Je kunt niet het soort luxe verwachten dat je hebt bij het verfilmen van een high-quality commercial in het buitenland. Ja, als ik commercials doe, dan alleen in het buitenland, niet in het binnenland. Hier hebben we te weinig middelen om echt normaal te filmen. Die zijn er nooit geweest. Maar die beperking brengt dan weer voordelen met zich mee. Alleen moet men niet de illusie wekken dat het hier allemaal koek en ei is, zoals sommige journalisten plegen te doen. Voor de rest ben ik natuurlijk blij. Ik zou blij zijn voor Tomas dat we dit project tot een goed einde krijgen. Ik vind hem een geweldige man vind, met met wie ik het goed kan vinden. Ik kan goed met hem lachen. Ik bedoel, we lachen vaak tesamen. Dat het plezierig is. Weet je, het soort producenten dat er vroeger was, bestaat niet meer. En dan neem ik vooral als voorbeeld Jan Van Raemdonck, voor wie ik vroeger twee keer gewerkt heb. Zulke figuren bestaan niet meer. Dit soort mensen vind je nergens ter wereld meer. Maar Tomas is iemand met duidelijk heel veel ideeën en energie. Het is niet zo iemand bij wie alles draait rond subsidies. Dat vind ik al een pluspunt. Niet dat ik spuug op subsidie. Dat is een som geld die interessant is om een film te maken. Maar voilà, ik zal nu moeten doorgaan. Het verkeer komt weer in beweging.”
