Cinevox Le cinéma vu par les belges
“Mijn favoriete Vlaamse film? Daar hoef ik niet lang over na te denken: Dat is ongetwijfeld ‘De Witte’, in de versie van Jan Vanderheyden uit 1934. Dat was toen al een film die op internationaal niveau stond. Ik herken me wel in de figuur van ‘De Witte’. Hij is een rebel, een kwajongen, maar goed van inborst. Ik weet niet meer juist waar ik de film voor het eerst gezien heb, gewoon thuis op de buis vermoed ik. Sindsdien heb ik hem al verschillende keren teruggezien en ik moet zeggen dat ik er nog steeds van geniet.”
“Ik kan me zonder moeite verschillende scènes voor de geest halen. Mijn favoriete scène is als iedereen vraagt ‘Witte, is ’t er al zout op de patatten?’, waarbij hij telkens ontkennend antwoordt. Fantastisch in zijn eenvoud. De kwajongensstreken die Witte in de klas uitspookt en het moment dat hij met zijn vrienden gaat zwemmen (en zijn moeder zijn kleren meeneemt en hij naakt naar huis moet keren) staan op mijn netvlies gebrand. Een andere heel bijzondere scène is ook als Witte een sigaar rookt. Dan spreekt hem immers een ‘offscreen-stem’ toe. Die stem zegt tegen Witte dat het de laatste dagen van zijn schoon leven zijn. Witte beseft dat op dat moment nog niet. Die scène betekent een echte stijlbreuk. Ook in het boek komt deze scène voor. Claes richt zich dan rechtstreeks tot de Witte. Het boek van Ernest Claes beschrijft heel goed de Vlaamse situatie van die tijd. Vlaamser kan het haast niet. Ik kan me die film in een andere taal niet voorstellen. Als je die film tegenwoordig bekijkt, word je terug gekatapulteerd naar het Vlaanderen van meer dan 70 jaar geleden. Je kunt nu een historische film maken, maar die zal heel anders aanvoelen. ‘De Witte’ is geen kostuumdrama. Het is gewoon een film van zijn tijd. De kledij symboliseert die tijd. De meester is opgekleed, de jongens lopen meestal in een hemd en een korte broek rond, terwijl de meisjes een kleedje dragen. De moeder van Witte heeft de typische kledij van de modale bevolking aan: lange rokken met een onderrok enz. Vooral de typische Vlaamse landschappen, die je nu nog regelmatig aantreft, komen aan bod: vlak, veel weiden, het water. Het schoolgebouw, de huizen representeren het Vlaanderen van begin twintigste eeuw. De film was één van de meest succesrijke Vlaamse films ooit en behoort zeker tot de Vlaamse filmgeschiedenis, het is een stuk erfgoed geworden.”
“Als je me vraagt van welk aspect van de film ik het meest onder de indruk was, dan denk ik meteen aan de acteurs en de herkenbaarheid van het verhaal. Ik herinner me wel dat de acteurs groot spelen, wij ervaren dat nu een beetje als overacting, maar toen beschikte men natuurlijk nog niet over het arsenaal aan technieken waar men nu wel een beroep op kan doen. De hoofdrol wordt natuurlijk gespeeld door Jefke Bruyninckx, die later zelf heel veel van die Antwerpse komedies gedraaid heeft, maar je ziet er ook Willem Benoy en Nand Buyl in rondlopen. Nand Buyl, die nu nog altijd aan het werk is. Ik ben zeker een fan. Het gaat stuk voor stuk om karakterkoppen. Het waren/zijn grote acteurs. Ze hebben later hun strepen verdiend in de Vlaamse film- en theaterwereld. Wat herinner ik me nog van die film? Ik dacht dat er soms begeleidende instrumentale muziek was, om de juiste sfeer bij de gebeurtenissen te scheppen, maar vraag me niet van wie juist.”
“Ik heb nu toevallig een oude film gekozen, wellicht omdat alles wat gekleurd is door de tijd, waar het waas van de nostalgie over hangt, warmere herinneringen opwekt. Maar ik had natuurlijk even goed een actuele film kunnen kiezen. Alleen is die keuze heel moeilijk. Want we bezitten in Vlaanderen werkelijk heel veel talent. We hebben grote regisseurs in verschillende genres, maar ook grote acteurs. In het buitenland krijgen onze films veel waardering. Het is geen toeval dat ze de laatste jaren de prijzen opstapelen. Ik noem hier bewust geen namen van regisseurs, acteurs of films omdat ik niemand wil vergeten. Vlaanderen is rijk aan filmstijlen. Of het nu om een drama, een actiefilm of een documentaire gaat… Vlaanderen bezit talent.”
Zie ook :
