Hugo Matthysen, de engelbewaarder van Sinterklaas

Vanavond gaat ‘Sinterklaas en de Wakkere Nachten’ in première, een authentieke Sinterklaasfilm met een stevige hoek af. Scenarist Hugo Matthysen is niet aan zijn proefstuk toe, want in de jaren ’90 was hij het al die de trein in gang zette voor het iconische ‘Dag Sinterklaas’. Een goeie vijfentwintig jaar later blikt hij terug op hét complot van Vlaanderen. 

De VRT-netmanager noemde jou ‘de engelbewaarder van de Sint’. Wat heb jij eigenlijk met Sinterklaas?

Ik ben natuurlijk heel lang geleden al begonnen met het programma ‘Dag Sinterklaas’ voor de VRT. Daarin werd Sinterklaas grondig geherdefinieerd, en is er een heel universum rond hem gegroeid. Ik vond dat altijd een heel mysterieus figuur. Hij heeft allerlei rare kantjes, zoals dat ’s nachts rondlopen over de daken. Er is ook weinig achtergrond over hem bekend – het is een man die komt en gaat in de nacht. Een beetje zoals Batman.

Wat ik ook fascinerend vind, is dat iedereen in zijn leven wel eens betrokken geraakt met dat verhaal. Vaak zelfs meerdere keren: eerst als kind, dan als volwassene, en soms daartussen nog als groter wordend kind met kleine broers en zusjes. Dan zit je plots ook mee in dat complot, heel speciaal.

De originele missie van ‘Dag Sinterklaas’ was om de traditie te plaatsen in de wereld van vandaag, en ook met de films wordt de Sint in een hedendaags jasje gestoken. Wat veranderde er dan?

Toen ik eraan begon, was Sinterklaas maar weinig ingevuld. Het was vooral een schematisch figuur. Veel dingen die we nu over hem weten, hebben we later aangebracht. Hoe oud is hij bijvoorbeeld? Hoe heet dat paard? Hoe kan Sinterklaas op meerdere plekken tegelijk zijn? Voor veel mensen was dat ook gewoon nuttige info.

Wat we de laatste jaren vooral proberen minimaliseren, is het aspect van de cadeautjes. We willen Sinterklaas vooral tonen als een man die er is voor alle kinderen. En niet elk gezin is in dezelfde situatie, dus leggen we de nadruk vooral op het schrijven van die brieven, bijvoorbeeld. De cadeaus en de stok worden minder belangrijk. Verder moderniseerde vooral de context. Sinterklaas is en blijft dezelfde, hij is maar weinig veranderd de laatste jaren. Maar het verhaal in de film schuift toch een beetje meer op naar de personages errond. Al blijven de Sint en de Piet wel het vertrekpunt, natuurlijk.

(tekst gaat verder onder de foto)

 

Waar blijf je nieuwe elementen halen om aan de wereld van Sinterklaas toe te voegen?

Het uitgangspunt van Sinterklaas is in principe heel dun: de Sint komt uit Spanje, kinderen schrijven brieven, hij loopt op het dak en brengt cadeaus. Klaar. Je gaat dus altijd op zoek naar andere invalshoeken, die je dan nog wat beter uitlegt. In deze film benadrukken we de Sints grote liefde voor daken. De Sint is daar ook heel poëtisch over.  Maar het kader blijft natuurlijk altijd hetzelfde. Sinterklaas heeft een universum op zich, dus het zou heel gevaarlijk zijn om hem daar zomaar uit los te breken. Het moet allemaal een beetje geheimzinnig blijven.

Is dat soms niet een moeilijke balans, om zowel de geloofwaardigheid als het mysterieuze van de Sint in ere te houden?

Inderdaad, maar dat maakt het ook wel interessant. Het is altijd een beetje puzzelen, met weinig elementen toch weer een nieuw verhaal brengen. Ik doe dat natuurlijk al wel heel lang: bijna elk jaar werk ik mee aan nieuwe filmpjes over Sinterklaas. Doorheen de rest van het jaar heb ik dus meer dan voldoende tijd om daarover na te denken. Dan zie ik bijvoorbeeld een aantrekkelijk dak, en denk ik ‘oh daar zou Sinterklaas wel eens dit of dat mee kunnen doen’! Sinterklaas is maar een klein onderdeel van wat ik doe, maar elk jaar ben ik er wel een paar weken intensief mee bezig.

Je bent in de eerste plaats schrijver en zanger. Hoe was het om ook in de rol van scenarist te kruipen?

Ik heb inderdaad nog niet zoveel langspeelfilms gedaan, maar schreef wel al heel wat televisieseries en kortfilms. Uiteindelijk is dat maar een noemer.

Verder is Stijn Coninx natuurlijk iemand met enorm veel ervaring, dus we hebben heel veel samen besproken. Veel van mijn specialere ideeën toetste ik vooraf met hem af qua haalbaarheid, zoals die hand met de ballonnen die je in de trailer ziet.  Samen met het scenario gaf ik ook een hele stapel schetsen en tekeningen mee. Zeker voor dit soort verhalen, zegt een beeld soms meer dan duizend worden. Het was dus zeker niet zo van: ‘Kijk Stijn, hier is het scenario, trek u plan maar.’ Ik was over de hele lijn betrokken, zelfs wat het decor, de casting of bepaalde attributen betreft.

(tekst gaat verder onder de foto)

 

Over die casting gesproken: na ‘Ay Ramon’ doet Evelien Bosmans ook in deze film weer mee, maar dan als lief meisje in plaats van slechterik. Had je iets goed te maken?

Wij zijn in beide gevallen gewoon gegaan voor de best mogelijke actrice voor die rol, en dat was opnieuw Evelien Bosmans. Ik was daar heel blij mee: ik had met haar meteen zoiets van, ‘Yes, let’s go!’. En zij heeft met evenveel overtuiging zowel dat dit personage gespeeld, als die slechterik.

Voor de muziek werkte je samen met oude bekenden. Kan je daar wat meer over vertellen?

We hebben dat met drie gedaan: Ronny Mosuse, Aram van Ballaert en ik. Ikzelf schreef de liedjes, zowel de teksten als de muziek. Zij verzorgden vooral de achtergrondmuziek. En zoals je wellicht weet vormen wij met z’n drieën ook de beroemde Clement Peerens band, dus wij hebben heel wat ervaring om samen te werken en overleggen. Die mannen weten goed waar ik naartoe wil, dus ik kon met een gerust hart een demo bij hen achterlaten en erop vertrouwen dat het wel goed kwam. Het gebeurde trouwens regelmatig dat wij overdag aan de filmmuziek van Sinterklaas werkten, en ’s avonds gingen optreden met Clement Peerens.

En tenslotte, wat is jouw allermooiste Sinterklaasherinnering?

Mijn mooiste herinnering is dat ik als kind ooit een haarscherp silhouet zag van Zwarte Piet achter mijn slaapkamerraam. Ik was daar echt van overtuigd. Maar voor de rest stelde Sinterklaas in mijn jeugd niet veel voor, dat was allemaal maar rommelig en slecht gedaan. Het complot was echt doorzichtig. Misschien daarom dat ik later ook bij de VRT ben gaan aankloppen met het idee om Sinterklaas terug op te waarderen – ik heb dat zelf nooit gehad.

Dus je bent wel degelijk een beetje de engelbewaarder van Sinterklaas?

Dat is wat poëtisch uitgedrukt, maar ergens wel ja.