In ‘Duelles’ met Veerle Baetens

Vanaf 24 april schittert Veerle Baetens als Alice Brunelles in de Franstalige film Duelles van Olivier Masset-Depasse. Een gestyleerde prent, die het thrillergenre à la Hitchcock in ere wil herstellen, over de band tussen twee vrouwen in de jaren zestig. Ze wonen naast elkaar in een koppelwoning. Terwijl hun mannen buitenshuis de kost verdienen, houden zij zich zoet met het huishouden en de opvoeding van hun kind. Werkelijk twee huisjes weltevree, tot het noodlot toeslaat en een van beide kinderen verongelukt.

 

Wie kent Veerle Baetens (41) niet? De bekende actrice volgde een musicalopleiding aan het Brussels Hoger Instituut voor Dramatische Kunsten. Voor de rol van Pippi Langkous in de gelijknamige Nederlandstalige musical won ze in 2005 zowel de John Kraaijkamp Musical Award als de Vlaamse Musicalprijs voor aanstormend talent. Maar haar grote doorbraak in Vlaanderen kwam toen ze in de huid van Sara kroop, in de gelijknamige telenovelle voor VTM. Internationaal brak ze door met haar vertolking van Elise in The Broken Circle Breakdown van Felix van Groeningen. Binnenkort is ze te zien in Duelles van Olivier Masset-Depasse en dat is zeker niet het laatste wat we van haar zullen horen.

Wat trok je aan in de rol van Alice Brunelles?
Wel, ik heb eerst het scenario gelezen natuurlijk, en dat vond ik al heel goed. Er waren we weliswaar nog wat zaken waar ik vragen over had. Toen heb ik met Olivier Masset-Depasse, de regisseur, gepraat. Dat klikte meteen. Ik vind het altijd leuk als een regisseur openstaat voor suggesties of inbreng van de acteur. Ook de manier waarop hij werkt en de rollen benadert, trok mij aan. Bij aanvang beweerde hij meteen veeleisend te zijn, net als ik. En de rol van Alice Brunelles is werkelijk fantastisch. Twee vrouwen in de hoofdrol, dat zie je niet vaak. Met andere woorden, een film waarin de mannen eerder bijzaak zijn. (lacht) Dat ik eens met een vrouw in de hoofdrol kon samenspelen, is mij nog niet vaak overkomen. Niet zelfs. Ik zit altijd tussen mannen. Bij The Broken Circle Breakdown, bij Code 37 en bij Sara ook. Duelles speelt zich af in de jaren zestig en is een verhaal over twee vrouwen die niets anders dan hun buurvrouw en hun kind. Het is een cocon waarin ze gek worden, een stoompot waar alles ontploft.
Bij mijn personage, Alice Brunelles, gaat het over het gevecht tussen haar moederlijk instinct en haar schuldgevoel. Schuldgevoel omdat haar ouders in een ongeval zijn omgekomen en zij die zich daar verantwoordelijk voor voelt. Dat brengt paranoia met zich mee. De complexiteit van die verschillende emoties vond ik enorm boeiend.

Hoe kwam Olivier Masset-Depasse bij jou terecht?
Door The Broken Circle Breakdown natuurlijk. (lacht) Heel Frankrijk is in de ban van Alabama Monroe, zoals ze de film daar noemen. Ja, die film heeft mij heel wat opgebracht. Allerlei deuren zijn opengegaan.

Niet toevallig dus dat Duelles, net als The Broken Circle Breakdown, over verlies gaat. Maar wat is het grote verschil tussen beide films en hoe ga je als actrice met dat grote verlies om?
Tja, in The Broken Circle Breakdown sterft mijn kind, terwijl in Duelles dat de buurvrouw overkomt. En hoe ga je daar als actrice mee om? Gewoon door alles te gebruiken wat je hebt. Ik ben nu toevallig moeder. Mijn rol in The Broken Circle Breakdown had ik vermoedelijk niet zo kunnen spelen, als ik zelf geen kind had gehad. Dat is toch wel iets speciaal. En ik denk dat Felix van Groeningen dat wel zal beamen, nu hij zelf een kind heeft gekregen. Het verandert wie je bent, je werk, je spel

Op welke manier pakte Olivier Masset-Depasse het anders aan dan Felix van Groeningen?
Er zijn gelijkenissen tussen beide regisseurs. Olivier benadert de rollen van zijn acteurs heel cerebraal. Net zoals ik het doe. Net zoals ik het met Elise voor The Broken Circle Breakdown heb gedaan. Wie is zij? Wat wil zij? Wat is haar doel? Wat heeft ze nodig, maar weet ze zelf nog niet dat ze nodig heeft? En vooral: ik laat mijn personages psychologische tests ondergaan, de ene test al meer aanvaard dan de andere. De karakterpsychologie van Gustav Carl Jung bijvoorbeeld, maar evengoed astrologie of enneagram-types, die misschien iets twijfelachtiger zijn, maar toch handig om toe te passen op je personage. Hoe minder vaag dat is, hoe duidelijker het omkaderd is, hoe vrijer je je als acteur binnen dat kader kan bewegen. Weet je niet wie je personage is, dan krijg je het ook niet gespeeld. Op die manier hebben we veel gepraat, Oliver Masset-Depasse en ik. Op de set weet hij heel goed wat hij wil. En soms word je in een keurslijf geduwd, op choreografische wijze bijna, ook omdat het een film is die zich in de jaren zestig afspeelt. En dat was uiterst interessant, omdat ik me altijd moest gaan schikken naar wat hij wilde. Het fijne was, en dat is ook vergelijkbaar met Felix van Groeningen zijn werkwijze, dat hij je niet rap het gevoel geeft content te zijn. Waardoor je harder gaat werken en gefrustreerd raakt, maar binnen die frustratie net de juiste emotie vindt. En net als Felix gaat hij op zoek naar allerlei kleuren, variaties, die hij dan later naar keuze in de montage gebruikt. Nee, geen van beide zijn ze rap content. Dat heb ik wel graag. Tegelijkertijd haat ik dat op de set. Maar dat is de enige manier voor mij om goed te worden. Blijven zoeken, altijd maar blijven zoeken.

Vrouwen zijn doorsnee gevoeliger, intuïtiever dan mannen. Vrouwen onder elkaar kunnen meedogenlozer zijn, en dus zijn ze vaak ook alerter voor complotten. Althans, dat lijkt de film te vertellen. Hoe sta jij daar tegenover?
Wel, nu ga ik misschien iets raars vertellen… Ik heb thuis twee vrouwelijke katten, het zijn wel twee oude krallen, en die kunnen elkaar niet uitstaan. Sinds kort heb ik ook twee katers, en die zijn kei-lief. Die mag je overal strelen. Vaak wordt gezegd dat in de dierenwereld de mannetjes wel lelijk doen tegen elkaar, maar ook meer van elkaar kunnen verdragen. Misschien is dat een mooie weergave van hoe het ook bij ons is? Ik denk dat wij vrouwen soms last hebben van onze hormonen, dat wij beschermender optreden, dingen persoonlijker nemen dan mannen. Bon, dat is een grote veralgemening die ik nu maak. Maar is een man niet meer een teamplayer dan een vrouw? Ik weet niet aan wat het ligt.

En veranderen vrouwen niet als ze een kind krijgen?
Ja, ik ben daar wel rustiger door geworden ben, omdat ik niet meer het middelpunt van mijn eigen wereld ben. Mijn kind is dat geworden. En daardoor ben ik ook verandering in mijn leven gaan aanvaarden. Heb ik gemerkt dat verandering soms mooie dingen oplevert. Hou ik niet meer zo krampachtig vast aan hoe ik het op voorhand in mijn hoofd had. Wat mijn spel positief beïnvloed. Dus ik heb niet het gevoel dat mijn kind mij zoals in de Duelles gemener heeft gemaakt. Wat hadden de vrouwen in de jaren zestig? Je voelt de druk van die mannen ook. Op een gegeven moment zegt de man van Alice: ‘Opgepast, als je niet verandert, laat ik je opsluiten!’ Waarop kunnen die vrouwen terugvallen? Hun kind en hun buurvrouw. Uitgaan met vriendinnen werd toen niet gedaan. Nu gaan vrouwen werken en daar gebeurt het. Daar kunnen ze praten over hun besognes.

Toch blij dat je vandaag de dag leeft en niet toen?
Absoluut. Zie, ik kan een jeansbroek aandoen en draag platte schoenen. (lacht)

Heeft Duelles jou daar dan extra bewust van gemaakt?
Goh, dat is veel gezegd. Maar in de decors lagen bijvoorbeeld authentieke magazines met reclame van toen: een tekening van een vrouw die onderdanig naar haar man opkijkt en de man die vanuit de hoogte op haar neerkijkt, met de slogan ‘Opgelet, jullie mannen zien jullie vettige haar!’ Dat is toch hallucinant. Of reclame voor aluminium en stookolie! Komaan, stóken jongens! (lacht) En inderdaad, hoelang is dat geleden? Zo’n zestig jaar. Maar da’s niks op de tijdlijn van onze geschiedenis. Dus ja, misschien heeft het mij toch wat bewuster gemaakt. Mijn vader kreeg sigaretten als snoepjes toegestopt. ‘Hier jongen, je bent braaf geweest.’ (lacht) Het is te hopen dat het met de ecologie ook even snel verandert allemaal, dat iedereen zoiets heeft van: ‘Ja, daar moeten we toch eens iets aan gaan doen.’ Maar dat is natuurlijk een ander debat.

Welke facetten van jezelf herkende je in Alice Brunelles?
Ze is heel braaf en heeft goede manieren. Ze is intuïtief maar laat haar intuïtie voortdurend de kop indrukken. Ik ben ook wel paranoïde maar niet zo erg als Alice. Ja, er zal wel een stukje van mij in haar zitten.

En als je zegt dat je paranoïde bent, hoe uit zich dat?
Da’s ondertussen veel verbeterd. Vaak ga ik invullen voor andere mensen. Als je bijvoorbeeld iemand naar je ziet kijken en denkt: ‘Die vindt mij niet leuk.’ Da’s lichtjes paranoïde, denk ik dan. Maar niet zoals Alice.

Paranoia is een kwalijke trek. Dat komt in de film duidelijk aan bod. En hoelang kan je op je intuïtie blijven vertrouwen… Heb jij al iets dergelijks meegemaakt?
Hmm. Intuïtie is iets wat we vaak onderschatten en dat we een beetje kwijt zijn geraakt. Door yoga te doen probeer ik daar opnieuw connectie mee te maken. Maar dat is heel moeilijk. In de yoga heb ik geleerd dat je acht seconden krijgt om intuïtief te reageren. Als je het dan niet hebt gedaan, dan moet je de negative mind doorgaan, namelijk wat zijn de nadelen, dan de positive mind, wat zijn de voordelen, en tenslotte de neutral mind. Dat is dus een vrij complex systeem dat in werking treedt, als we niet meer met die intuïtie geconnecteerd zijn.
Heb ik al meegemaakt dat ik iets intuïtief aanvoelde? Zeker wel. Vaak op werkvlak. Of ik dit project of dat project moet doen? Dat had ik met Sara heel erg. Intuitief voelde ik dat ik het moest doen, terwijl ik toch dacht: ‘Ja, maar ja, het is een soapserie.’ En uiteindelijk heb ik gelijk gekregen, want Sara heeft mijn carrière in gang gezet in Vlaanderen. Maar ik heb er ook al eens naast gezeten. Intuïtie is soms moeilijk te detecteren en te volgen.

Anne Coesens speelt je vriendin/buurvrouw/rivale. Hoe was de samenwerking?
Anne Coesens en Olivier Masset-Depasse zijn partners. Ik had Anne al gezien in Tous les chats sont gris van Savina Dellicour en zij is een heel eenvoudige vrouw, net zoals Olivier eenvoudig is. Ik voelde mij meteen op mijn gemak bij haar. Het was aangenaam om met haar te werken. We konden over alles praten. Ze is ook Belgisch en geen Franse superster waar je voortdurend bang voor moet zijn. Want blijkbaar is dat soms het geval, heb ik me laten vertellen. (lacht) Nee, Anne Coesens is een normaal mens, van vlees en bloed, waar je mee kan werken!

De mannen werden vertolkt door Arieh Worthalter en Mehdi Nebbou. Hun personages blijven weliswaar iets of wat op de achtergrond. Maar kan je iets vertellen over het samenspelen met hen?
Geweldig! Zowel Arieh als Mehdi zijn fantastische mensen. De cinema is vrij mannelijk – de meeste hoofdrollen zijn weggelegd voor mannen – en dat zij aanvaard hebben om de ondersteunende rol van deze vrouwelijke hoofdrollen te spelen, zegt veel over hen. Ze hebben dat met veel liefde en overtuiging gedaan.

Hoe was het om je in te leven in de jaren ‘60? Heb je daar iets speciaals voor gedaan?
Sowieso doet je kostuum al heel veel. Je loopt op hakken, zit gevangen in dat keurslijf. Alle outfits werden op maat gemaakt, behalve de schoenen en het ondergoed. En dan zijn we bij een echte aristocratische dame in Parijs des cours de maintien of lessen in etiquette gaan volgen. Hoe je aan tafel moet zitten, welke codes er allemaal zijn, naast wie je wel of niet mag zitten. Zoals ik hier in de zetel hang, was dus not done! (lacht) Vrouwen moesten steeds rechtop zitten, de knieën stijf tegen elkaar. Ik denk dat hun buikspieren voortdurend hard aan het werk waren toen.

 Je speelde ondertussen in het Engels en nu in Frans. Voelt dat als een belemmering of net niet?
Ja en neen. Als ik emotionele scenes moet spelen, dan heb ik soms een probleem. Dan word ik kwaad op mezelf, omdat ik niet goed uit mijn woorden geraak en fouten maak, terwijl ik met die emotie moet bezig zijn. Maar tegelijkertijd is het wel alsof je in een soort trechtersysteem terechtkomt. Hoe meer je beperkt wordt in je spel, hoe minder vaag je spel wordt, hoe juister het wordt. Ik vind Matthias Schoenaerts in Rundskop daar een goed voorbeeld van. Als je met een prothese op je neus zit, een lijf dat amper het jouwe is en dan dat dialect, dan heb je weinig vrijheid om te kunnen freewheelen, waardoor je spel accurater wordt. In Duelles zat ik in dat keurslijf en moest ik het Frans spreken uit die tijd, waardoor ik veel woorden niet mocht gebruiken. Dus ja, ik kon onmogelijk improviseren. Die trechter ben ik wel gaan appreciëren.

Wil je dat in de toekomst ook naar Vlaamse films meenemen?
Ja, dan zeg ik tegen de regisseur: ‘Doe mij maar een dialectje, alsjeblieft!’ (lacht)

Staan er nog projecten op stapel en hoe staat het met je intentie om Het smelt van Lize Spit als regisseuse naar het witte doek te transponeren?
Ik ga nog in de debuutfilm van Lieven van Baelen acteren, samen met Matteo Simoni. Het speelt zich af in het bikermilieu en daar heb ik veel zin. Ik speel opnieuw een moeder.
Het smelt? Tja, ik ben net klaar met lesgeven op het conservatorium, musical, waardoor Het smelt weer even opzij moest worden geschoven. Maar nu vlieg ik er weer in, samen met mijn co-scenarist. En ik hoop tegen 12 juni een versie bij het VAF (Vlaams Audiovisueel Fonds) te kunnen indienen. Gelukkig krijg ik van Bart van Langendock, mijn producent, de tijd om het te laten rijpen. Met hem samenwerken is kei-leuk!