OdysSea : meeslepende documentaire van Jimmy Kets over Carl De Keyzer

Jimmy Kets is een fotograaf die zelf internationale ambities heeft en ze de laatste jaren goed aan het waarmaken is. Wellicht richtte hij daarom voor zijn filmdebuut zijn camera op Carl De Keyzer, misschien wel de bekendste fotograaf van ons land. Kets volgde de Belgische Magnum-fogograaf terwijl hij de Europese kustlijn afzwierf voor zijn tentoonstelling ‘Moments Before the Flood’. Het resultaat is een boeiende en zeer mooie beelden verpakte roadmovie overgoten met mijmeringen van De Keyzer over fotografie, het leven en zijn persoonlijk leven en met sfeerrijke muziek van Dave Martijn van GOOSE.

Vreemd dat kort na ‘Docville’ deze heel bijzonder documentaire in Kortrijk in wereldpremière moest gaan. Oké, Carl De Keyzer is van origine een Kortrijkzaan en de veelbesproken fototentoonstelling ‘Aller Retour’ (met werk van Carl De Keyzer, Stephan Vanfleteren en Bieke Depoorter) loopt momenteel nog in de Budafabriek in Kortrijk, en ja, ook Dave Martijn is van Kortrijk, maar ‘OdysSea’ verdient een echte première op een festival van betekenis. Die festivals zullen nog wel aanschuiven, want ‘OdysSea’ is een must-see, zeker voor liefhebbers van fotografie en fans van Kets, De Keyzer en Martijn. Los daarvan moet ook gezegd worden dat er absoluut niets mis is met de projectie en de infrastructuur van Budascoop. Toffe bioscoop trouwens.

Je voelt dat er een fotograaf aan het werk is tijdens de tocht van De Keyzer. Net zoals de fotograaf waarover het in deze documentaire gaat, zet ook Jimmy Kets zijn camera niet zomaar ergens neer. Je krijgt 70 minuten lang schitterende beelden voorgeschoteld. Geen pronkerige beelden, ze zijn gewoon zeer mooi en functioneel. Beelden die meer uitleg geven bij de beelden die Carl De Keyzer maakte voor zijn fotoboek en de gelijknamige tentoonstelling ‘Moments before the Flood’, die eerst in Oostende liep en nu voor een groot deel verwerkt is in ‘Aller Retour’.

Nergens verliest fotograaf Kets zich in zijn persoonlijke interesse voor de fotografie. Je krijgt geen technische uitleg over camera’s en andere apparatuur. Wel zet De Keyzer zijn visie op de fotografie uiteen. Dat hij mensen wil fotograferen. Verhalen. En dat hij niet zomaar gaat voor het beeld dat zich aan het oog opdringt. Kets voegt de daad bij de woorden van de man die hij volgt. Beelden ook uit het leven van De Keyzer gegrepen. Met woorden die veel meer zijn dan praatjes bij plaatjes. Kets weet te doseren. En is een uitstekend regisseur. Er zit een lijn in het verhaal dat hij serveert. Over alles is nagedacht. En dat zie en hoor je. 70 minuten volg je één man en je verveelt je niet één seconde.

En ook Dave Martijn laat zijn veelzijdigheid horen als componist. Elektronische muziek die bij momenten aan een Klaus Schülze had kunnen toeschrijven, andere momenten zit er wat Paul Kalkbrenner in en hier en daar steekt Thomas Bangalter even de kop op. Nooit teveel, goed gedoseerd, net zoals de hele film.

“Ik ben fotograaf omdat ik niet anders kan,” hoor je De Keyzer zeggen bij de opening van de film. “Ik heb een constante drang om nieuwe beelden te maken. Het is misschien nogal megalomaan om de hele kust van Europa af te reizen, 120.000. km, maar ik moet voldoen aan die innerlijke drang.”

Kets reist niet het hele traject mee, maar we komen toch op een zes of zeven plekken die we herkennen van de foto’s van De Keyzer. Sommige van die foto’s krijgen we ook te zien. Niet simpelweg op het moment dat De Keyzer afdrukt. Nee, Kets zoekt het moment en vindt het. Je voelt dat hij niet alleen met stilstaande beelden overweg kan, maar ook een meester in het bewegend beeld in zich heeft.

Vaak toont hij ook de beelden die je had willen zien van De Keyzer. Want na het zien van de tentoonstelling ‘Moments before the Flood’, na het bekijken van het boek ook, werpt de vraag zich op waarom je niet meer van die adembenemend mooie plekjes ziet waar De Keyzer op zijn tochten is langsgekomen. Kets toont sommige van die plekjes. En we horen en zien De Keyzer er weigeren om een foto te nemen. “Voor mij moet er iets meer zijn dan puur esthetiek, er moet een angeltje onder de schoonheid zitten. De essentie van waar het om gaat, ligt altijd op het tweede plan,” zegt De Keyzer. Je kan niet anders dan het een beetje zonde vinden van de gemiste kansen. Maar De Keyzer is een auteur. Zoveel is duidelijk. Hij zegt het anders : “Ik ben een beetje een theater-en façadefotograaf die de realiteit gebruikt, misbruikt voor wat ik in mijn hoofd heb.”

20.000. beelden heeft gemaakt voor het boek en de tentoonstelling. De enkele tientallen die hij uiteindelijk selecteert, moeten allemaal in zijn verhaal passen. Iedere foto die wordt geselecteerd, wordt nog enkele uren door De Keyzer bewerkt, zo bekent hij in zijn atelier. Intussen is het zijn oude atelier, hij woont er niet meer, want hij heeft een nieuw leven, zo vernemen we aan het eind van de documentaire. De tijd gaat snel.

Het boek, de tentoonstelling en ook de film gaan over vergankelijkheid. Iedere foto die De Keyzer onderweg nam moest ergens passen in zijn verhaal over de oprukkende zeeën. Over de kustplekjes die er misschien straks niet meer zijn. Hij wil de dreiging en de angst laten voelen. De vervreemding. We beseffen nog niet dat niets is wat het lijkt, zeggen zijn beelden.

Je voelt dat De Keyzer een zoeker is. Niet alleen in de fotografie. Ook muziek boeit hem. Elektronische muziek. Hij verzamelt synthesizers en elektronische apparatuur en heeft een hele eigen studio vol materiaal waar Dave Martijn op kickt, zo bleek onlangs nog uit een speciaal magazine dat aan GOOSE gewijd was. Op een gegeven moment zit hij tijdens een eenzaam moment ook naar GOOSE te luisteren, naar ‘Control’. Hij die constant vecht om de controle niet te verliezen. De Keyzer is iemand die alles constant in vraag stelt, ook zichzelf. Al gaat hij er wel degelijk van uit dat hij iemand is, dat zijn werk een betekenis heeft. Dat blijkt al uit de vraag die hij zichzelf stelt : ‘Wat betekenen mijn foto’s eigenlijk als ze pas binnen 100 jaar hun waarde zullen hebben?’

Dat zijn werk veel offers vraagt, is ook duidelijk. Hij maakt er geen geheim van. De Keyzer is open als de zee. En niet mals voor zichzelf. ‚Mijn fout is egoïsme, ambitie. De fotografie die het overneemt. Er is als iemand de dupe van. En in mijn geval zijn het de kinderen.’ Hij vertelt het meestal in voice-over, op een rustige spreektoon. Het zijn geen teksten die hij inleest, maar interviewfragmenten wellicht. Een aanpak die werkt. En die raakt. De Keyzer vertelt dat hij 2 kinderen uit 2 verschillende relaties heeft. De jongste zit naast hem in zijn atelier een computerspelletje te spelen, terwijl hij op zijn beeldscherm zijn recente foto’s aan het bekijken is. En net daar horen we hem zeggen dat hij eigenlijk nooit kinderen had gewild.

Niet dat het de hele tijd zo zwaar is. Er zitten heel veel lichte momenten in de film. Zoals dat moment in Slovenië waar hij bij een mobilhome, die naast de tenten van het circus dat er opgesteld staat, een man aantreft die van kop tot teen getatoeëerd is. De man poseert gewillig en Carl vraagt hem wat hij dan precies doet in het circus. Blijkt dat de man helemaal geen circusattractie is en dat het circus hem flink op de zenuwen werkt. En dan zeggen dat De Keyzer zichzelf een heel schuchter noemt die nauwelijks contact met mensen durft te zoeken. Innemend is hij in ieder geval.

Ooit wil Carl De Keyzer zelf iets doen met bewegende beelden. Wellicht zal hij jaloers zijn op Jimmy Kets, die met ‘OdysSea’ een zeer overtuigend debuut heeft gemaakt.

De film draait in het najaar onder meer in Cinema Zuid in Antwerpen en Cinema Zed in Leuven.

 

Check Also

Luc Vrydaghs over ‘Thank God For The Gift’!

In zijn documentairefilm ‘Thank God For The Gift’ gunt Luc Vrydaghs ons via een geweldige …