Scenarist Geert Verbanck schrijft filmboek om te inspireren: ‘365 films die je gezien moet hebben’

Elke dag een film.  Die zie je het best in de bioscoop. Maar stel je hebt tijd en je kan naast het bioscoopbezoek nog ruimte vinden in je dagplanning om je filmbagage wat aan te vullen, dan is het geen slecht idee om een filmgids te hebben. En waarom ook niet iemand uit het vak.  Zoals Geert Verbanck, scenarist van ‘Café Derby’ en destijds ook van de oscargenomineerde ‘Tanghi Argentini’.  Geert heeft ook ladingen tv-werk op zijn naam, maar dat negeren we hier liever, omdat Cinevox zich toespitst op het filmmedium, de beeldverhalen die je op groot scherm en in de bioscoop ziet. In zijn boek concentreert Geert zich trouwens ook helemaal op film. In die mate zelfs dat hij van al wie zijn boek leest volleerde filmkenners maakt. Toen hij even niet voor één of ander scherm zat, konden we hem enkele vragen stellen. En als je zijn antwoorden leest, dan wil je dat boek van hem zo snel mogelijk in huis halen. 

Hoe komt een scenarist erbij om een filmboek te schrijven in plaats van scenario’s?

“Na de film ‘Café Derby’ heb ik nog twee films geschreven, maar in tegenstelling tot ‘Café Derby’ waren dat twee slechte ervaringen. Vorig jaar belandde een project waar ik jaren aan gewerkt had in de vuilbak en dat was de druppel voor mij. Ik kon niet meer. Ik had het gevoel dat ik steeds als een citroen werd uitgeperst en dan bij het groot vuil gezet. Ik heb letterlijk op het punt gestaan om te solliciteren bij de Colruyt. Maar het idee van dit boek spookte al langer in mijn hoofd. Ik heb toen besloten om met dit idee naar enkele uitgevers te stappen. En Lannoo was heel snel overtuigd. Het idee was niet zozeer om een lijst te publiceren met films die je moet gezien hebben. Een mens moet al zoveel in zijn leven. De titel die ik mijn hoofd had was ‘The One Year Film School’ (sorry, voor dat Engels, maar dat klinkt gewoon beter dan ‘De filmschool van een jaar’). Op een jaar tijd heb je alle grote films gezien en heb je allerlei grote regisseurs, genres en stromingen leren kennen. Dat was de bedoeling. Terwijl ik het aan het schrijven was, merkte ik dat dit boek er voor mij op het juiste moment kwam. Het was alsof ik aan het herbronnen was. Natuurlijk heb ik niet alle films opnieuw gezien, maar ik heb op korte tijd er toch wat klassiekers doorgejaagd. En ik kreeg terug dat gevoel van als ik tiener was. Dat leergierige, dat verbluft kunnen zijn van de kracht van cinema, de goesting om dat ook te kunnen… Dat kwam weer helemaal terug. Sinds het boek af is, voel ik mij als herboren. Met heel veel goesting om terug te schrijven. Met kracht en enthousiasme ook, om mij deze keer niet te laten doen. Echt, het is alsof ik mijn tweede jeugd aan het beleven ben. Ik kan dit dus aan iedereen aanraden. Misschien is 365 dagen film wat veel, ik weet niet of ik dat zou uithouden. Maar een maand, een week, of een tijdje elke vrijdag een filmklassieker herontdekken, ik had onderschat hoe krachtig dat kan zijn. Hoe inspirerend. Dat is ook de voornaamste bedoeling van het boek. Niet zozeer om te informeren (daar heb je tegenwoordig wikipedia en Imdb voor), maar vooral om te inspireren.”

Hoe heb je de films geselecteerd?

“Eigenlijk is het allemaal begonnen toen ik op mijn 12de besloot om ooit een Oscar te winnen. Ik had toen net mijn eerste Oscaruitreiking gezien (die waar Bernardo Bertolucci, Sean Connery, Cher en Michael Douglas Oscars wonnen) en ik was helemaal in de ban van de magie en de glamour. Enfin, ik heb toen heel serieus tegen mezelf gezegd: Geert, gij moet dat ook winnen. En ik had een stappenplan en al: alle films bekijken die ooit een Oscar voor beste film hebben gewonnen, zien wat ze gemeen hebben, en al die ingrediënten samengooien en voila, die Oscar ging voor mij zijn. Dus dat was de eerste lijst: de toen 70 Oscarwinnaars voor beste film. Ik ben met veel enthousiasme beginnen kijken, maar na een tijdje begon ik door te hebben dat de Oscars het ook niet echt altijd bij het rechte eind hebben gehad. Zelfs als 12-jarige merk je dat blijkbaar. En dat er ook heel veel filmklassiekers waren die geen Oscar hadden gewonnen. Dus ik begon die lijst wat aan te passen. Die film erbij, die film eraf. De bedoeling bleef hetzelfde: een lijst maken met films die ik moest zien waardoor ik meer over film zou ontdekken. En die lijst groeide maar aan, tot ze op een gegeven moment 365 films bevatte. Ik vond dat een mooi getal. Sindsdien: als er een film bij komt, schrap ik er ook eentje. Ik ben nu 42, en nog steeds hou ik die lijst bij, nog steeds vul ik ze aan met de films van het voorbije jaar, haal er soms films af, zet er andere weer in de plaats…. Ach, het is een hobby zoals een ander. Sommige verzamelen postzegels, anderen verzamelen filmklassiekers. Ah, ja, want elke film die in de lijst staan moet ik ook op dvd hebben. In die zin is dit boek eigenlijk gewoon mijn dvd-collectie. Het gaat dus niet om mijn favoriete films. De bedoeling is dat het een soort objectieve lijst is van films die filmliefhebbers en filmmakers hoog in het vaandel dragen. Waar ze naar opkijken. Waar ze veel van hebben geleerd. Het gaat om ‘The Godfather’, ‘Casablanca’, ‘Ladri di biciclette’, ‘Vertigo’... De ultraklassiekers, zeg maar.”

Waarom zo weinig Belgisch? En geen enkele Vlaamse film?

“Voor de Vlaamse filmliefhebber zijn er natuurlijk Vlaamse films die in het boek hadden moeten staan. Je bent geen filmkenner als je bijvoorbeeld ‘Crazy Love’, ‘Daens’, ‘De Zaak Alzheimer’, ‘Rundskop’ of ‘The Broken Circle Breakdown’ niet gezien hebt. Dat is uiteindelijk een keuze die ik aan de uitgever heb overgelaten. Maken we een boek gericht naar de Vlaamse markt? Een boek dat als het vertaald moet worden naar bijvoorbeeld het Tsjechisch moet worden aangepast met Tsjechische films? Of maken we een boek dat zonder aanpassingen internationaal kan gaan? Er is voor alle twee iets te zeggen, maar we hebben uiteindelijk voor het laatste gekozen. En natuurlijk heeft ‘The Broken Circle Breakdown’ in het buitenland goed gescoord, maar Felix Van Groeningen is internationaal gezien voorlopig nog niet zo’n grote naam als bijvoorbeeld Denis Villeneuve, Luca Guadagnino, Guillermo del Toro of Damien Chazelle (allemaal mensen die wel met een film in het boek staan). Voorlopig. Dat kan allemaal snel veranderen. Ik heb ‘Girl’ van Lukas Dhont nog niet gezien, maar als die film even hard de wereld verovert, zoals hij Cannes heeft veroverd, staat die film volgend jaar in het boek. Ik heb bij de selectie in elk geval niet gekeken naar land van herkomst, naar het genre, of het geregisseerd is door een blanke of een zwarte, een man of vrouw… Ik heb gewoon een lijst met klassiekers samengesteld, waarvan ik denk dat ze in overal in West-Europa even legitiem. Of je nu een Belg bent, een Pool, een Duitser of een spanjaard, je moet ‘Rosetta’ gezien hebben, net als ‘Jeanne Dielman, 23 Commerce Quay, 1080 Brussels’, de twee Belgische films in het boek.”

Zijn er films die je aan het schrijven zetten?

“Absoluut. Maar alle klassiekers ten spijt, het zijn toch vooral de films die ik bewonderd heb als tiener die mij nog steeds een boost geven en de goesting doen krijgen om aan de slag te gaan. De films uit de jaren ’90 van Kieslowski, Tarantino, Mike Leigh, David Lynch… Het zijn misschien niet de beste films ter wereld, maar het zijn ONZE films, de films waar wij met zijn allen naar opkeken tijdens die bijzondere jaren van ons leven. Kan je van alle 365 film de scenarist noemen? Natuurlijk ken ik meer scenaristen dan de gemiddelde mens. Ik kan de vaste scenarist van Frank Capra opnoemen zonder het te moeten opzoeken (Robert Riskin). Ik heb ook zijn biografie gelezen, net als de biografieën van o.m. Ben Hecht, Herman J. Mankiewicz en Emeric Pressburger. Maar ik ken zeker niet alle scenaristen van alle films uit het hoofd. Ook voor mij blijft film toch vooral het medium van de regisseur. Zij blijven mijn helden. Een film mag nog zo geweldig, of zo slecht gestructureerd zijn, of goeie of slechte dialogen hebben, de magie van film blijft voor mij toch de keuze van de juiste acteur, in de juiste belichting, in het juiste decor met de juiste muziek.”