Who the fuck is Tom Geens?

Wie de internationale filmvakbladen leest, stoot de laatste tijd alsmaar vaker op de naam van Tom Geens. Een naam die Vlaams klinkt, simpelweg omdat Tom Geens Vlaams is.  Maar onze inmiddels 45-jarige landgenoot, blijkt afkomstig uit Lier, maar woont en werkt al meer dan 20 jaar in Londen.   Zijn film ‘Couple in a Hole’ was voor verschillende toprecensenten één van de hoogtepunten van het Filmfestival van Toronto, hij ging in Europese première op het Festival van Zurich, won drie prijzen op het Festival van de Britse film in Dinard, en dit weekend draait zijn film op het Filmfestival van Londen.  Hoog tijd voor een aangename kennismaking. Een telefoongesprek.

Dag Tom, even opgezocht.  Jij woont sinds 93 al in Londen.

Tom Geens : “Ja, ik heb eerst economie en politiek gestudeerd in Namen, en dan in Leuven toegepaste economische wetenschappen. En daarna nog een postgraduaat culturele studies. Ik kwam uit een nogal conservatief milieu, heel medisch en wetenschappelijk georiënteerd. Cultuur stond zeker hoog op de agenda, maar zelf aan kunst doen, was een stap te ver.  Ik begrijp dat natuurlijk want het is geen simpele wereld, de kunstwereld. Ze waren gewoon bezorgd over mij, zoals elke ouder bezorgd zou zijn. Zij hebben mij trouwens de eerste smaak voor kunst gegeven, want van zeer jonge leeftijd namen ze ons tot vervelens toe van kunstgalerij naar kunstgalerij, dus zij waren altijd heel cultureel begaan en nu nog altijd. Dus zeker geen filistijnen…”

Hoe heb je dan uiteindelijk toch de stap kunnen zetten?

Geens : “Die culturele studie heb ik verkocht als een soort management-studies waar je leerde om een galerie zakelijk te beheren.  Alsof het om een economische studie ging.  Terwijl het dat totaal niet was. De focus lag vooral op theatertheorie. Het waren toen echt de hoogdagen van het experimenteel theater dat op dat moment op ontploffen stond in Vlaanderen. Ik ben dat hele jaar door toen alleen maar naar theater gaan kijken. Het drong bij mijn ouders pas echt goed door waarmee ik bezig was, toen ze naar een stuk kwamen kijken, waar ik op gewerkt had. Een opvoering gebaseerd op Beckett, in een regie van Guy Cassiers.  Toen beseften ze eindelijk dat ik iets aan het doen was dat helemaal niet zo economisch was.  Ik wou toen acteur worden en aan het conservatorium in Antwerpen gaan studeren, maar mijn ouders zeiden neen. Uiteindelijk zag ik de reclame als een mogelijke piste. En toen ben ik met veel geluk binnen geraakt in een cursus voor creatievelingen in de reclame in Londen. Het idee was om daar maar een jaar te blijven, maar het systeem van de reclame is dat artdirectors en copywriters samenwerken.  Na vier maanden had ik een goeie copywriter leren kennen en was het een uitgemaakte zaak dat we samen onze weg zouden zoeken. En zo heb ik zes jaar lang in de reclame gewerkt, tot het te frustrerend werd omdat je voortdurend compromissen moest sluiten. Men ging ook meer en meer op veilig spelen. Ondertussen was ik scripts aan het schrijven.  Nadat er een eerste script van mij door een andere regisseur was verfilmd, heb ik toen voor mezelf uitgemaakt dat ik de volgende zelf zou maken.  Ik heb toen een camera gekocht en ben beginnen experimenteren. Ik had helemaal geen opleiding buiten wat cursussen hier en daar. Onder meer bij een organisatie genaamd Raindance. Ik heb ook veel acteercursussen gevolgd. En de combinatie van al die ervaringen, heeft me gebracht tot waar ik nu ben.”

Ik heb enkele van uw indrukwekkende kortfilms gezien, en over uw eerste langspeelfilm gelezen, en daaruit kan ik afleiden dat je in zekere zin constant films over outsiders maakt. 

Geens : “Eigenlijk wel. En eigenlijk ook over de outsider in ons allemaal. Maar ik ben ook altijd over het banale blijven schrijven. Het banale intrigeert me. Het banale dat bestempeld wordt als iets dat vervelend is, vind ik dan weer superinteressant. In feite zijn we allemaal een beetje outsider in onszelf. Snap je? Ik kijk altijd met verbazing naar het geweld dat in ons steekt. Het gewelddadige in de mens. Dat komt altijd wel terug : het animalistische. Wat onderhuids borrelt. En dat moet er soms uit. Dat komt precies altijd terug. Er is weinig nodig om ons tot beesten te herleiden. Je ziet dat nu ook weer met de hele vluchtelingenproblematiek. Gisteren nog leefden die mensen als beschaafde burgers, vandaag worden ze als beesten behandeld. Ik duw mijn verhalen geen politieke richting uit, het zijn observaties.”

 ‘You’re The Stranger Here’ deed me heel erg denken aan waar Yorgos Lanthimos mee bezig is.

Geens : “Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in regisseur met een punkattitude.  Ik heb me tien jaar verdiept in alles wat ik maar kon zien. Ik had een ongelooflijke honger om films te zien.  Pasolini, Visconti, de Italiaanse neorealisten,… Pasolini is echt een held voor mij.  Zijn films zijn echt heel actueel gebleven. Hij was in feite ook een punk.  Hij creëerde zijn eigen wetten en pikte geen compromissen, zoals Michael Haneke en Lars Von Trier dat op hun eigen manier ook doen. En Lanthimos past misschien in diezelfde cultuur, al heb ik bepaalde vragen bij die man. Ik voel hem niet zo sterk aan als een Haneke of een Von Trier. Misschien heeft hij nog meer tijd nodig om te groeien. En Fassbinder was natuurlijk ook een held van mij. ‘Stranger’ is destijds uitgenodigd geweest de grote Fassbinder-expositie. Er moet dus ook een beetje Fassbinder in gezeten hebben. Terwijl voor mij de link altijd Pasolini was. Maar het proberen zo direct en eerlijk mogelijk naar zaken te kijken, daar gaat het mij om.”

Je hebt nog een band met België, want bij ‘Couple in a hole’ was één van je coproducenten het Belgische ‘A Private View’.

Geens : “Ja, maar ik probeer die band met België te onderhouden.  Mijn monteur, Alain Dessauvage, was ook een Belg. Ik heb hem gevonden via Dries Phlypo, de producer bij A Private View.  De hoofdproducer van ‘Couple in a Hole’ is van Servische origine, en ik ben Belgisch.  En we keken beiden terug in de richting van de plek waar we onze wortels lagen. In Servië lukte het niet, in België wel. Misschien door het feit dat ik met het VAF al succes had met de kortfilm ‘Medelijden’.  Waardoor er toch al een zekere relatie was. Een film als ‘Couple in a Hole’ in Engeland maken, is niet meteen simpel. Het is geen genrefilm, houdt totaal geen rekening met de regels, en voor mensen in een commissie is dat heel moeilijk. Omdat zij ook alles moet kunnen verkopen aan hun oversten. Natuurlijk, ik had al enige naam bij The British Film Institute met ‘You’re a Stranger Here’, omdat we toen ook geld van het BFI hadden gekregen en ook van Film Four.  Maar het was dus geweten dat mijn werk niet mainstream zou zijn, maar meer off the beaten track. Dat is ook de reden waarom ik met ‘Couple in a Hole’ zo ver kon gaan als ik wou. Niemand hield me tegen.”

En waarover gaat je nieuwste, ‘Couple in a Hole’?

Geens : “Het gaat over een koppel dat als wilden in een hol woont in Frankrijk.  Daar zijn ze terechtgekomen door een traumatiserende gebeurtenis in hun leven. Het wordt helemaal niet met flashbacks verteld of zo. Ik laat het totaal aan de kijker over hoe zij die puzzel in elkaar leggen. En geleidelijk aan begin je begrip te krijgen. Eigenlijk werk ik hetzelfde thema uit waar ik me al zo vaak in verdiept heb, het animalisme, en zeg ik dat we in feite allemaal beesten zijn, net als alle andere creaturen op deze bol. En ik stel me de vraag van waar we de arrogantie hebben dat we ook maar iets beter zijn dan enig ander levend wezen. Je zou hetzelfde verhaal even goed ergens in een residentiële wijk in Antwerpen kunnen situeren. Of in een residentiële wijk in Londen.”

“Het gaat in essentie over een koppel dat zich terugtrekt nadat er iets gebeurd is in hun leven, dat hen diep geraakt heeft. En over hoe ze uit de put trachten te klauteren.  Het is dus eigenlijk  ook een liefdesverhaal, over hoe ze hun liefde verliezen en weer terugvinden.  Maar waarom in een hol?  Omdat het voor mij veel interessanter is dan een huis. Het geeft het verhaal een magisch-realistisch kantje. Dan wordt het niet puur een naturalistisch verhaal. De natuur wordt een bijkomend karakter en speelt echt mee. Heel de omgeving komt tot leven en kronkelt zich een weg in wat we trachten te vertellen. Ik hou ervan om heel gewone zaken in een ongewone context te plaatsen, en dan te zien hoe het verhaal zich vertelt. Zo hou ik het boeiend voor mezelf.  Je hebt regisseurs die altijd in hetzelfde vakje bezig blijven, zoals Mike Leigh, die altijd die zelfde karikaturale naturalistische verhalen brengt over gewone mensen. Of Ken Loach, nog zo iemand die zichzelf typecast als regisseur. Altijd in hetzelfde hokje bezig. Ik wil dat niet. Ik wil mezelf verrassen, en de kijker. Ik wil mijn eigen genre niet creëren. Dat word je beu na een tijd.”

Ben jij nu fulltime-regisseur?

Geens : “Ja, maar ik doe ook reclame. Of liever, ik deed reclame. Er komt eigenlijk nog zelden een reclamejob binnen. Het is een wankele industrie. Je hebt er nooit vaste voet aan de grond. Er worden constant nieuwe mensen aangevoerd. En de oude worden gewoon buitengetrapt.  Maar dat weet je.  Ik heb er de laatste tien, vijftien jaar van kunnen leven, dus ik mag niet klagen. Drie of vier keer per jaar een commercial draaien was genoeg om het hele jaar te overleven. Maar luxe heb ik niet nodig. Geld heeft nooit een rol gespeeld. Ik ben gewoon gepassioneerd door wat ik doe.”

Met deze film haalde je selecties binnen voor Londen en Toronto.

Geens : “Ja, fantastisch. Eigenlijk hadden we de film klaargestoomd voor Cannes. Ik vond dat Cannes de biotoop, de natuurlijke thuis voor deze film.  Ondanks de glamoureuze kant van Cannes, en het geflirt met Hollywood, hebben ze een puur hart, kiezen ze voor kwaliteit. Het was dus eigenlijk wel pijnlijk dat we daar niet geselecteerd werden. Ook al weet je dat het een zware loterij is en dat ze tal van verborgen agenda’s hebben. Er zit een strategie achter waarom ze zoveel films uit dit land of dat land kiezen. Maar niettemin was ik er toch een beetje kapot van. Het was geen makkelijke zomer.  Na Cannes zat ik te wachten op toezeggingen van andere belangrijke festivals. Maar toen de selectie voor Toronto binnen was, viel de druk van mijn schouders.  En bovendien werd de film er fantastisch ontvangen. The Hollywood Reporter plaatste hem in het lijstje ‘the best of the festival’ en ook The Guardian had een speciale vermelding over in het overzicht van de films die voor hen de moeite waren. Het doet in ieder geval deugd om waardering te krijgen voor je werk. Mijn vorige langspeler, ‘Menteur’ (gedraaid met steun van RTBf), had ook zo’n parcours kunnen afleggen. Maar het was ook al een film waarbij sommige mensen zich oncomfortabel gaan voelen. Hij is wel in Karlovy Vary geweest, maar als filmmaker hoop je altijd op één van de grote vijf.  En dat het nu wel gelukt is, is natuurlijk heel mooi.”

Volg jij nog wat er hier gebeurt, in Vlaanderen?

Geens : “Ja, ik volg dat. Ik zeg het, ik heb voor de montage met Alain Dessauvage gewerkt, een goeie vriendschap opgebouwd, en zo verneem ik veel. Als hij dat wil, gaan we zeker nog samenwerken.  Ik moet zeggen dat ik eigenlijk altijd meer voeling heb gehad met wat er aan Franstalige kant op filmvlak gebeurde. Natuurlijk ben ik een gigantische fan van de gebroeders Dardenne.  Maar er zijn wel projecten die ik ken. ‘Kid’ van Fien Troch vond ik een heel goeie film. En ‘Lucifer’ van Gust Van den Berghe was ook zeer de moeite.  Een zeer interessante, eigenzinnige stem.  Het spreekt me aan als mensen echt doen wat ze willen doen. Maar ik vind dat Vlaanderen een ander soort cinema maakt dan Wallonië. De films hebben er meer een commerciële ondertoon. Dat doet me een beetje denken aan Engeland. Er worden altijd compromissen gesloten. Alsof het op cruciale punten om ‘decision by committee’ gaat. Voor zover ik er een goeie kijk op heb, is er in Vlaanderen nog niemand van het niveau van de Dardenne’s.  Maar ik heb dan altijd ook wel een zwak gehad voor wat zij doen.”

Gaan we ‘Couple in a Hole’ ook in België te zien krijgen?

Geens : “Absoluut, dat zal lukken. Er is een verdeler, Paradiso. Ik denk dat hij begin volgend jaar uitkomt. Dat kom ik zeker eens langs in België.”

 

Zie ook : 

De trailer van ‘Couple in a Hole’

Welke Belgische films zien we de komende maanden in de bioscoop?

Check Also

Luc Vrydaghs over ‘Thank God For The Gift’!

In zijn documentairefilm ‘Thank God For The Gift’ gunt Luc Vrydaghs ons via een geweldige …